Szef Komisji Nadzoru Finansowego Jacek Jastrzębski nawołuje banki aby pospieszyły się z akcją ugód pozasądowych i wdrożyły ją jeszcze przed podjęciem przez Izbę Cywilną Sądu Najwyższego uchwały w sprawie kredytów frankowych. Według KNF, aktualnie jest najlepszy moment na wyjście z propozycją ugód, bo pozycja negocjacyjna klientów i banków jest podobna.
Poza bankiem PKO BP, który nieśmiało zaczyna proponować frankowiczom możliwość przekształcenia kredytów na złotowe, reszta instytucji finansowych czeka z nadzieją, że SN zmieni dotychczasową korzystną dla kredytobiorców linię orzeczniczą.
KNF ostrzega banki przed taką biernością przeczuwając prawdopodobnie, że uchwała SN wywoła jeszcze większą lawinę pozwów sądowych, a kredytobiorcy nie będą zainteresowani zawieraniem ugód.
Frankowicze są coraz bardziej świadomi swojej sytuacji, a dzięki dostępnym w internecie kalkulatorom mogą porównać potencjalne korzyści z ugody, z tymi jakie mogliby osiągnąć w wyniku unieważnienia umowy lub jej odfrankowienia.
Tylko PKO BP wdraża projekt ugód
Pomysł składania kredytobiorcom frankowym propozycji ugód pozasądowych pojawił się w grudniu ubiegłego roku. Jego autorem był Szef KNF, który liczył na duży odzew ze strony banków posiadających portfele kredytów walutowych. Po ponad pół roku od tego momentu okazuje się, że jedynie należący do Skarbu Państwa bank PKO BP planuje systemowo rozwiązać problem kredytów frankowych.
Program ugód w PKO BP ma ruszyć dopiero jesienią – oficjalnym powodem przesunięcia terminu są procedury. Bank przygotował już dla swoich klientów symulacje obrazujące jak zostałby przekształcony ich kredyt na złotowy z typowym dla PLN oprocentowaniem. Dotychczasowy scenariusz zakładał, że będzie to oprocentowanie zmienne. KNF naciska jednak, aby bank wyszedł naprzeciw klientom, dając im również możliwość wybrania wariantu ze stałą stopą procentową.
Co z pozostałymi bankami?
Ugody pozasądowe są jedną z dwóch dróg rozstrzygania sporu przygotowanych przez KNF. Obydwie strony – klienci i banki będą także mogły zwrócić się do działającego przy KNF sądu polubownego, który ma być przygotowany technologicznie i kadrowo na obsługę dużej ilości mediacji w sprawach frankowych. Jak dotychczas tylko 8 banków wyraziło chęć dostępu do aplikacji przygotowanej przez KNF.
Stosowana przez banki strategia chowania głowy w piasek i udawania, że problem nie istnieje, nie podoba się Przewodniczącemu KNF. Jak przyznał w jednym z wywiadów, powodem jest majacząca na horyzoncie wizja podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały, która w jakimś stopniu spełniłaby oczekiwania sektora bankowego. Banki obawiają się, że po zaproponowaniu klientom, generującego spore koszty, przewalutowania kredytów po kursie z dnia zawarcia umowy, uchwała SN dopuści możliwość zastąpienia kursu przeliczeniowego z tabeli bankowej, zdecydowanie korzystniejszym dla nich, średnim kursem NBP.
Przeczytaj: Po czyjej stronie stanie Sąd Najwyższy i kiedy będzie uchwała w sprawie Frankowiczów?
Czy opcja z kursem średnim NBP jest możliwa?
Jedno z zagadnień prawnych, które ma zostać rozstrzygnięte w uchwale IC SN dotyczy właśnie możliwości zastąpienia niedozwolonej klauzuli przeliczeniowej innym sposobem określenia kursu waluty np. średnim kursem NBP. Narodowy Bank Polski, poproszony przez sędziów SN o stanowisko w sprawie rozwiązania problemu kredytów walutowych, zasugerował takie rozwiązanie argumentując, że będzie ono „uzasadnione i proporcjonalne”.
Bank centralny wyraźnie stanął po stronie banków, a przedstawiona przez niego opinia bazuje na wizji destabilizacji systemu finansowego w razie spełnienia oczekiwań frankowiczów.
Opinia NBP, jakkolwiek w pewnych punktach zbieżna z KNF, różni się od stanowiska pozostałych instytucji poproszonych o głos, tj. Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Finansowego. Warto także przypomnieć, że unijny Trybunał Sprawiedliwości definitywnie stwierdził, że niedopuszczalne jest zastąpienie nieuczciwego warunku umownego przepisem o charakterze ogólnym. Należy więc zakładać, że uchwała SN (jeżeli w ogóle zostanie podjęta) uwzględni prawne aspekty tego zagadnienia, a nie będzie podyktowana wyłącznie interesem banków.
Co się zdarzy jeśli orzeczenie SN będzie niekorzystne dla banków?
Już w chwili obecnej mamy do czynienia z sytuacją, gdzie sądy są zalewane pozwami frankowiczów. Tylko w pierwszym kwartale 2021 r. wszczęte zostało 11,5 tys. postępowań sądowych. Podobnie jak orzeczenie TSUE z października 2019 r., uchwała SN może wywołać efekt psychologiczny w postaci skokowego wzrostu pozwów.
Tym bardziej, że dotychczasowe rozstrzygnięcia SN i TSUE nie dają dużych szans na ziszczenie się nadziei banków. Jeśli uchwała SN uwzględni oczekiwania frankowiczów, to do sądów pójdą nawet najmniej zdecydowani. Stawka jest przecież wysoka, bo w wyniku unieważnienia umowy lub jej odfrankowienia można odzyskać ogromne sumy.
Przeczytaj: Unieważnienie kredytu we frankach czy odfrankowienie co się bardziej opłaca?
Ugody z bankami nie dadzą nigdy takich korzyści ze względu na wysokie oprocentowanie kredytów złotowych. Dzięki dostępnym w internecie narzędziom, takim jak kalkulatory kredytów w CHF, świadomość frankowiczów znacznie wzrosła.
Bez wychodzenia z domu można wyliczyć korzyści płynące z danego rozstrzygnięcia. Większość kredytobiorców wie, że ugody są wariantem najmniej opłacalnym. Jeżeli Sąd Najwyższy opowie się po stronie frankowiczów, to banki dopiero wtedy będą miały problem. Kredytobiorcy nie będą wówczas zainteresowani ugodami i wybiorą drogę sądową.
