Na 8 listopada Sąd Najwyższy zaplanował posiedzenie, w trakcie którego ma zająć się pytaniem dotyczącym prawa banku do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału, skierowanym w dniu 29 lipca 2021 r. do poszerzonego siedmioosobowego składu SN przez trzyosobowy skład sędziowski.
Jak podaje „Rzeczpospolita”, pojawiły się wątpliwości co do prawidłowości wyznaczenia sędziego sprawozdawcy oraz składu orzekającego w tej sprawie. Na sprawozdawcę wyznaczony został zarządzeniem, kończącego kadencję na stanowisku prezesa Izby Cywilnej SN sędziego Dariusza Zawistowskiego, sędzia Roman Trzaskowski, który pojawia się jako sprawozdawca przy pytaniach dotyczących spraw frankowych już po raz trzeci.
Według regulaminu Sądu Najwyższego, sprawy powinny być przydzielane sędziom według kolejności alfabetycznej, bez pomijania żadnego z sędziów.
Zobacz: Sądy ruszyły z rozstrzyganiem spraw Frankowiczów nie czekając na uchwałę SN?
Wybór sprawozdawcy w wyniku wskazania budzi zastrzeżenia o brak transparentności i naraża sędziego na naciski, tym bardziej jeśli posiada on ugruntowane i powszechnie znane poglądy na daną sprawę.
Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska zapowiedziała, że będzie dążyła do wyjaśnienia czy nastąpiły nieprawidłowości przy wyborze sędziego sprawozdawcy.
Pytanie w sprawie frankowej
Pytanie skierowane do Sądu Najwyższego dotyczy sprawy małżeństwa Frankowiczów, którzy zaciągnęli kredyt indeksowany kursem CHF. Frankowicze domagali się od banku zwrotu kwoty 108 tys. zł tytułem zawyżonych rat kredytowych na skutek zawartych w umowie kredytowej abuzywnych klauzul przeliczeniowych.
W sprawie zapadły już wyroki sądów I i II instancji. Sąd Okręgowy oddalił żądania Frankowiczów, a Sąd Apelacyjny w Warszawie zastąpił kurs przeliczeniowy w umowie średnim kursem NBP, zasądzając im z tego tytułu kwotę 12 tys. zł.
Pytanie skierowane w sprawie przez trzyosobowy skład sędziów SN zaskoczyło kancelarię frankową prowadzącą sprawę, gdyż nie ma ono bezpośredniego związku z przedmiotem sporu.
Pytanie to odnosi się do kwestii prawa banku do wynagrodzenia za korzystnie z kredytu i samo w sobie jest dosyć niejasne.
W jego treści zawarty jest dylemat czy kwotę ewentualnego wzbogacenia banku należy wyliczyć bazując na nominalnej wysokości rat kredytu, czy też uwzględnić oprocentowanie rat według stopy referencyjnej właściwej dla kredytów indeksowanych do waluty obcej albo właściwej dla kredytów złotowych.
Podobne zagadnienie miała rozstrzygnąć uchwała pełnego składu Izby Cywilnej, do podjęcia której nie doszło w dniu 2 września i wszystko wskazuje na to, że nie dojdzie w ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy.
Być może z tego powodu opisywana sprawa III CZP 54/21 ma być przedmiotem posiedzenia SN już w dniu 8 listopada, pomimo braku uzasadnienia pytania i przed rozpatrzeniem spraw, które wpłynęły do SN wcześniej.
Kontrowersje wokół wyboru składu orzekającego
Kontrowersje budzi nie tylko sama treść pytania i pośpiech w sprawie, ale także wybór sędziego sprawozdawcy i składu orzekającego.
Jak podaje „Rzeczpospolita” autorytety prawne sugerują, że mogło w tym przypadku dojść do naruszenia § 83 regulaminu Sądu Najwyższego, zgodnie z którym prezes izby przydziela sędziom sprawy (także zagadnienia prawne w konkretnej sprawie) według kolejności alfabetycznej, wskazując sędziego sprawozdawcę, który referuje sprawę i pisze uzasadnienie.
Sprawdź: Roszczenia banków się przedawniają? Sąd Okręgowy w Warszawie uznaje przedawnienie kwoty wypłaconego kredytu
Pozostałych sędziów tworzących skład orzekający, prezes typuje w oparciu o stopień obłożenia sprawami.
Prezes Izby Cywilnej sędzia Zawistowski uzasadnia swój wybór i szybki termin posiedzenia wagą zagadnienia z punktu widzenia rozstrzygania spraw frankowych.
W jego ocenie, pytanie prawne nie kwalifikuje się do kategorii zwykłych spraw, zatem nie obowiązują tu przywołane wyżej zasady powoływania sprawozdawcy określone w § 83 regulaminu SN, a wyboru dokonuje wedle zwyczaju prezes izby.
Z tym poglądem nie zgadza się m.in. sędzia Aleksander Stępkowski rzecznik SN, według którego zasady wyznaczania sprawozdawcy w przypadku zagadnień prawnych są tożsame jak w innych sprawach.
Sędzia Zawistowski zwraca uwagę na inny aspekt, że orzeczenie wydawane jest nie przez sędzię sprawozdawcę, ale przez pełny skład sędziowski, do którego sędziowie są wyznaczani na podstawie specjalizacji i zasady równomiernego obciążenia sprawami.
Argument dotyczący specjalizacji sędziego przy wyznaczaniu sprawozdawcy wydaje się mało przekonujący, ponieważ każdy z sędziów Izby Cywilnej posiada kwalifikacje do sprawowania takiej funkcji.
Wyznaczanie w podobnych sprawach tego samego sędziego budzi nie tylko wątpliwości natury proceduralnej, ale może świadczyć również o arbitralności w doborze sędziów, do czego nie powinno dochodzić w przypadku spraw o wysokiej randze ważności kierowanych do poszerzonego składu SN.
Ponadto odstępstwa od obowiązujących reguł wyboru sędziów stanowią pole do możliwego późniejszego kwestionowania orzeczenia.
