Frankowicze mogą zyskać ogromne kwoty na ustawowych odsetkach za opóźnienie, które bank musi im zapłacić za czas trwania procesu. Sprawy frankowe toczą się nierzadko kilka lat i w takich przypadkach zysk z odsetek jest dosyć znaczny – zwykle wynosi kilkadziesiąt tysięcy złotych. Stawka odsetek za zwłokę uzależniona jest od wysokości stopy referencyjnej NBP, a ta od października 2021 roku nieustannie rośnie. Niedawno pojawiły się kontrowersje co do terminu, od którego należy liczyć odsetki. Wszystko za sprawą uzasadnienia do uchwały SN nr III CZP 6/21 z dnia 7 maja 2021 roku. Znalazły się tam wytyczne wskazujące, że odsetki za opóźnienie mogą być naliczane dopiero od momentu złożenia przez Frankowicza w sądzie oświadczenia o zapoznaniu się ze skutkami nieważności umowy, a nie od daty wniesienia do banku reklamacji bądź od dnia doręczenia bankowi pozwu. Sprawę ma rozstrzygnąć TSUE.
- Ustawowe odsetki za opóźnienie należą się kredytobiorcom frankowym po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego nieważność umowy. Jeśli bank nie spełnił do tego czasu żądań określonych w pozwie, musi zapłacić odsetki za opóźnienie.
- Ogólne zasady wypłaty odsetek za opóźnienie reguluje art. 481 k.c. oraz art. 455 k.c. Zgodnie z tymi przepisami, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pomimo że powinien je wykonać niezwłocznie po wezwaniu.
- Do czasu opublikowania uzasadnienia do uchwały siedmiu sędziów Izby Cywilnej SN z maja 2021 r., panował pogląd, że odsetki za zwłokę naliczane są od dnia złożenia przedsądowego wezwania do zapłaty lub reklamacji, a w przypadku jeśli takie działania nie były wcześniej podejmowane – od momentu dostarczenia bankowi pozwu. Obecnie niektórzy sędziowie uznają, że momentem od którego powinny być naliczane odsetki jest złożenie w sądzie oświadczenia o świadomości skutków nieważności umowy. W ten sposób czas naliczania odsetek ulega skróceniu, co jest niekorzystne dla kredytobiorcy. Prawnicy uważają, że taka interpretacja SN pozostaje w sprzeczności z unijną Dyrektywą 93/13 i w tej sytuacji kredytobiorcy mogą dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa.
- Poniżej zaprezentujemy na przykładzie jak policzyć odsetki za opóźnienie i ile można w ten sposób zyskać.
W jaki sposób naliczane są odsetki za opóźnienie?
Frankowicze, którzy uznają że ich umowa kredytowa jest nieważna lub ewentualnie bezskuteczna w zakresie wadliwych klauzul waloryzacyjnych czasami podejmują przedsądowe działania kierując do banku reklamację lub wezwanie do zapłaty.
W wielu przypadkach kredytobiorcy rezygnują jednak z takich kroków, bo okazują się one na ogół nieskuteczne, a w efekcie i tak trzeba złożyć w sądzie pozew, w którym sformułowane są roszczenia wobec banku.
Jeżeli bank nie zwróci niezwłocznie środków wskazanych w treści reklamacji lub w pozwie, kredytobiorcy należą się odsetki za opóźnienie. Dotychczas były one naliczane za okres od wniesienia reklamacji bądź dostarczenia bankowi pozwu do momentu uzyskania prawomocnego wyroku unieważniającego umowę. W wielu przypadkach procesy toczą się kilka lat (nawet 4 – 6 lat) i w takiej sytuacji odsetki za zwłokę rekompensują Frankowiczom konieczność tak długiego oczekiwania na wyrok.
Wysokość odsetek uzależniona jest od poziomu stopy referencyjnej NBP. Stawka odsetek równa jest sumie stopy podstawowej NBP powiększonej o 5,5 proc. Do jesieni minionego roku stopy procentowe w Polsce były na rekordowo niskim poziomie, ale od października zaczęły regularnie rosnąć w wyniku decyzji RPP.
Wraz z nimi rosną odsetki za opóźnienie. Ich stawka do 5 października wynosiła 5,6 proc., podczas gdy aktualna to aż 12 proc. i może być jeszcze wyższa, jeżeli podjęte zostaną kolejne decyzje o podwyżce stóp procentowych.
Kontrowersje wokół sposobu naliczania odsetek
Uchwała SN nr III CZP 6/21 z dnia 7 maja 2021 r. odnosiła się do sposobu rozliczenia kredytobiorcy z bankiem, rekomendując sądom teorię dwóch kondykcji, zgodnie z którą kredytobiorcy i bankowi przysługują dwa odrębne roszczenia.
Uchwała ta nie nawiązywała bezpośrednio do kwestii naliczania odsetek za opóźnienie, ale opublikowane później uzasadnienie do uchwały zawiera wskazówki dla sądów powszechnych od kiedy powinny być naliczane odsetki za zwłokę.
SN uznał w uzasadnieniu, że kredytobiorcy frankowemu należą się odsetki dopiero od momentu złożenia w sądzie oświadczenia o świadomości skutków nieważności umowy. Takie oświadczenie składane jest zwykle na końcowym etapie procesu, co znacznie skraca okres naliczania odsetek i działa na niekorzyść kredytobiorców.
Sprawdź: SZTUCZNA INTELIGENCJA dla Frankowiczów sprawdzi w 2 min czy możesz pozwać bank
Prawnicy szacują, że na uchwale SN Frankowicze mogą stracić 30 – 50 proc. odsetek. Wskazują jednocześnie, że moc zasady prawnej ma wyłącznie uchwała, a nie uzasadnienie do niej.
Ponadto, pozbawienie kredytobiorców prawa do odsetek za czas od początku trwania procesu jest niezgodne z unijną Dyrektywą 93/13, która chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców (w tym przypadku banków).
Wobec tego, Frankowicze będą mogli dochodzić odszkodowań od Skarbu Państwa. Kwestię sposobu naliczania odsetek za zwłokę ma rozstrzygnąć TSUE, do którego trafiło w lipcu tego roku pytanie prejudycjalne skierowane przez jednego z sędziów Sądu Okręgowego w Warszawie.
Jak policzyć odsetki za pozew frankowy?
Odsetki za opóźnienie naliczane są od wskazanej w pozwie kwoty stanowiącej przedmiot sporu z bankiem. Stawka ustawowych odsetek za opóźnienie zmienia się, tak więc trzeba je naliczać proporcjonalnie do liczby dni obowiązywania danej stawki, dzieląc przez 365 dni w roku. Oto wzór na ustawowe odsetki za zwłokę:
Przykładowe wyliczenia odsetek za opóźnienie
Załóżmy, że kredytobiorca złożył pozew do sądu przeciwko bankowi, któremu został on doręczony w dniu 3 stycznia 2020 roku. Roszczenie główne pozwu opiewało na kwotę 200.000 zł. W dniu 2 sierpnia 2022 roku zapadł prawomocny wyrok ustalający nieważność umowy kredytowej, a na rzecz kredytobiorcy zasądzone zostały odsetki za okres do dnia doręczenia pozwu do wydania wyroku. Oto jak należy wyliczyć odsetki za opóźnienie należne w tym przypadku kredytobiorcy:
- odsetki za okres 03.01.2020-17.03.2020 (75 dni) według stawki 7 % wynoszą 2 876,71 zł
- odsetki za okres 18.03.2020-08.04.2020 (22 dni) według stawki 6,5 % wynoszą 783,56 zł
- odsetki za okres 09.04.2020-28.05.2020 (50 dni) według stawki 6 % wynoszą 1 643,84 zł
- odsetki za okres 29.05.2020-06.10.2021 (496 dni) według stawki 5,6 % wynoszą 15 219,73 zł
- odsetki za okres 07.10.2021-03.11.2021 (28 dni) według stawki 6 % wynoszą 920,55 zł
- odsetki za okres 04.11.2021-08.12.2021 (35 dni) według stawki 6,75 % wynoszą 1 294,52 zł
- odsetki za okres 09.12.2021-04.01.2022 (27 dni) według stawki 7,25 % wynoszą 1 072,60 zł
- odsetki za okres 05.01.2022-08.02.2022 (35 dni) według stawki 7,75 % wynoszą 1 486,30 zł
- odsetki za okres 09.02.2022-08.03.2022 (28 dni) według stawki 8,25 % wynoszą 1 265,75 zł
- odsetki za okres 09.03.2022-06.04.2022 (29 dni) według stawki 9 % wynoszą 1 430,14 zł
- odsetki za okres 07.04.2022-05.05.2022 (29 dni) według stawki 10 % wynoszą 1 589,04 zł
- odsetki za okres 06.05.2022-08.06.2022 (34 dni) według stawki 10,75 % wynoszą 2 002,74 zł
- odsetki za okres 09.06.2022-07.07.2022 (29 dni) według stawki 11,5 % wynoszą 1 827,40 zł
- odsetki za okres 08.07.2022-02.08.2022 (26 dni) według stawki 12 % wynoszą 1 709,59 zł
Łącznie suma odsetek za opóźnienie należnych kredytobiorcy wynosi 35.122,47 zł
