Po serii sukcesów, jaką przyniósł frankowiczom pierwszy kwartał bieżącego roku, przyszedł czas na niewielką, ale nadal gorzką pigułkę: prezydent RP, Andrzej Duda 22 marca br. podpisał nowelizację kodeksu postępowania cywilnego, nad którą od miesięcy pracowali rządzący. A to oznacza, że już wkrótce wejdą w życie jej założenia, z artykułem osiemnastym na czele, który na nowo reguluje to, kto może składać pozew do XXVIII Wydziału Cywilnego, wyspecjalizowanego w rozpatrywaniu spraw frankowych. Dlaczego zmiana kpc nie jest pomyślna dla kredytobiorców, w kogo uderzy, a kto na niej skorzysta – tego wszystkiego można dowiedzieć się z poniższego tekstu.
- Już na początku kwietnia wejdzie w życie ustawa z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy kpc oraz niektórych innych ustaw
- Po zmianach w ustawie tylko nieliczni będą mogli składać pozwy do warszawskiego Wydziału Frankowego, cała reszta kredytobiorców będzie mogła dochodzić swoich praw w sądach bliżej domu
- Zmiana kpc to problem dla kredytobiorców, którzy chcieli ubiegać się w swojej sprawie o zabezpieczenie powództwa – to właśnie Wydział Frankowy był znany z pomyślnych odpowiedzi na wnioski powodów o wstrzymanie spłaty kredytu na czas procesu
- Nowelizacja stawia w trudnej sytuacji klientów Getin Noble Banku, którzy oddali już to, co pożyczyli od banku i chcą uzyskać zgodę sądu na wstrzymanie dalszej spłaty kredytu.
Prezydent podpisał się pod ustawą o zmianie kpc. Frankowicze nie mają powodów do radości
I kwartał 2023 roku przyniósł frankowiczom wiele spektakularnych sukcesów, z opinią Rzecznika Generalnego (w sprawie C-520/21) na czele. Pasmo pomyślnych decyzji zostało jednak przerwane przez nowelizację kpc, która wprowadza niekorzystny dla kredytobiorców art. 18.
Według tego problematycznego przepisu frankowicze aż na 5 lat stracą prawo do pozywania banków w sądzie właściwym ze względu na adres siedziby pozwanego. Będą musieli kierować swoje roszczenia do lokalnych sądów, pod które podlegają przez wzgląd na swój adres zamieszkania.
Kredytobiorca ze Szczecina, Zamościa czy Białegostoku nie pozwie już banku w Wydziale Frankowym, pod który podlega większość siedzib dużych banków w Polsce (wyjątkami są m.in. ING Bank Śląski z siedzibą w Katowicach czy Santander Consumer Bank, którego centrala mieści się we Wrocławiu).
Co więcej, nie zrobi tego również spora część warszawiaków, a przynajmniej tych, którzy mieszkają w dzielnicach podlegających pod Sąd Okręgowy Warszawa Praga. Będą to chociażby osoby zamieszkujące dzielnice takie jak Targówek czy Praga Północ i Praga Południe.
O tym, że ustawa wejdzie w życie w niezmienionej formie, mówiło się już od kilku tygodni. 9 marca Sejm odrzucił poprawki Senatu, co dla frankowiczów i tak nie miało większego znaczenia, ponieważ art. 18 nie należał do tych, które wzbudzały wątpliwości w izbie wyższej.
22 marca 2023 roku pod ustawą podpisał się prezydent RP, a to oznacza, że już wkrótce jej treść zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw. Frankowicze muszą się więc spodziewać, że nowelizacja wejdzie w życie najprawdopodobniej już w I połowie kwietnia.
Ci z nich, którzy chcą skorzystać z obowiązujących przepisów i sądzić się w Warszawie, mimo że sąd, pod który podlegają, znajduje się gdzie indziej, mają naprawdę niewiele czasu na dopełnienie formalności.
Co oznacza dla frankowiczów nowelizacja kpc i artykuł 18?
Dlaczego nowelizacja kpc jest tak niekorzystna dla konsumentów? Ponieważ odbiera im prawo wyboru miejsca, w którym będą walczyć z bankiem o unieważnienie umowy. XXVIII Wydział Cywilny, wchodzący w skład Sądu Okręgowego w Warszawie powstał właśnie po to, by ułatwić frankowiczom dochodzenie swoich roszczeń. Gdy Wydział rozpoczął prace w kwietniu 2021 roku, w pierwsze dwa miesiące działania wpłynęło do niego prawie 8 tys. spraw.
W całym 2022 roku frankowicze złożyli w nim 25 tys. pozwów. Niemal połowa powództw składanych przez kredytobiorców frankowych wędrowała właśnie do Warszawy, i wcale nie dlatego, że wśród warszawiaków jest nadreprezentacja posiadaczy kredytów pseudowalutowych.
Powodem, dla którego frankowicze chcą sądzić się z bankiem w Warszawie, jest korzystne orzecznictwo tamtejszych sędziów. Dziś, gdy linia orzecznicza jest jednolita, może się to wydawać już bez znaczenia, czy konsument pozwie bank w Wydziale Frankowym, czy w lokalnym sądzie w stolicy powiatu. I tu, i tu ma takie same szanse na unieważnienie swojej umowy, które wynoszą mniej więcej 98 procent. Poza Warszawą może nawet uzyskać prawomocny wyrok znacznie szybciej ze względu na mniejsze obłożenie sędziów sprawami.
Problem pojawia się, gdy kredytobiorca spłacił już bankowi kapitał kredytu, a składając pozew chciałby uzyskać także zabezpieczenie powództwa, czyli otrzymać zgodę sądu na zaprzestanie spłaty zobowiązania na czas postępowania.
Uzyskanie takiej zgody w Wydziale Frankowym uchodziło do tej pory za formalność. Sędziowie doskonale zdający sobie sprawę, że kredytobiorcy mają interes prawny w pozwaniu banku, a ich roszczenia są prawdopodobne, chętnie przystawali na udzielanie zabezpieczeń, co było nie po myśli banków.
Nagle okazywało się, że traciły one dopływ gotówki od kredytobiorców, którzy pozostawali z nimi w sporze, i to na długo przed zapadnięciem prawomocnego wyroku w sprawie.
Kto zyska, a kto straci na nowelizacji kpc?
Nowelizacja kpc sprawi, że sytuacja banków stanie się bardziej komfortowa. Co prawda dalej będą one masowo przegrywać w sądach, w dodatku ich kontr roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału zostały zanegowane przez Rzecznika Generalnego TSUE, a zatem sankcja darmowego kredytu staje się dla sektora realną groźbą.
Zmiany w kodeksie z pewnością spowodują, że konsekwencje masowego unieważniania umów będą dla spółek łagodniejsze – owszem, prędzej czy później będą musiały oddać frankowiczom to, co niesłusznie pobrały, ale zasądzone na rzecz konsumentów korzyści zostaną częściowo zniwelowane o efekt inflacji.
Krótko mówiąc, banki będą jeszcze przez jakiś czas obracać wpłacanymi regularnie przez frankowiczów pieniądzmi, co jest dla tych podmiotów sytuacją korzystną.
Na zmianach w kpc nie skorzystają z pewnością ci frankowicze, których relacja z bankiem jest trudna bądź niestandardowa. Chodzi zwłaszcza o kredytobiorców, którzy zobowiązanie zaciągnęli na cel powiązany z działalnością zarobkową lub zakupiona nieruchomość od początku była przeznaczona pod wynajem.
Lokalne sądy, nieprzyzwyczajone do specyfiki spraw frankowych, a już zwłaszcza tych, w których powodowie są przedsiębiorcami, mogą mieć trudności z szybkim rozpatrywaniem tego rodzaju sporów.
Najbardziej dotknięci nowelizacją będą zapewne klienci Getin Noble Banku. Ten od końca września ubiegłego roku pozostaje w restrukturyzacji i, przynajmniej teoretycznie, nie można wszcząć wobec niego postępowania zabezpieczającego.
To oznacza, że frankowicze mają trudności z uzyskaniem zabezpieczenia swoich roszczeń, nawet gdy spłacili Getinowi kapitał kredytu. Na wyrozumiałość kredytobiorcy mogli do tej pory liczyć właśnie w Wydziale Frankowym, którego większość sędziów w dalszym ciągu takie zabezpieczenia przyznawała, ku konsternacji i niezadowoleniu Związku Banków Polskich.
Nieuzyskanie zabezpieczenia w sporze z Getinem może kosztować kredytobiorcę tysiące złotych – raty nadpłacone ponad kapitał kredytu okażą się już prawdopodobnie nie do odzyskania, a więc to właśnie frankowiczom z tego banku powinno zależeć na jak najszybszym zainicjowaniu sporu.
