Zamiast przyspieszenia spraw frankowych w sądach jest formalne porozumienie pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości Adamem Bodnarem a Szefem KNF Jackiem Jastrzębskim, zawarte przy udziale Pełnomocniczki MS ds. ochrony praw konsumentów Anety Wiewiórowskiej-Domagalskiej. Minister Sprawiedliwości zdradził, że jednym z celów tego porozumienia jest rozwiązanie problemu frankowego i dodał, że na to czeka „cały rynek”. Zapewne nie chodziło mu o Frankowiczów ale o sektor bankowy, który od dłuższego czasu lobbuje w rządzie za wprowadzeniem ustawy zmuszającej kredytobiorców do zawierania niekorzystnych ugód. Chociaż zadaniem pełnomocniczki Ministra jest przede wszystkim ochrona konsumentów, a o interesy tej grupy powinna też dbać KNF, słowo „konsument” nie padło w komunikacie MS. Czyżby przeważył głos banków, wspieranych od dawna przez Szefa KNF, który wstawiał się za nimi nawet na forum TSUE?
- Koalicja Obywatelska przed wyborami parlamentarnymi obiecywała Frankowiczom przyspieszenie spraw w sądach. Konkretne rozwiązania miała wypracować Pełnomocniczka Ministra Sprawiedliwości ds. ochrony praw konsumenta. Po pół roku sprawowania władzy przez obecny rząd w sądach nie widać jeszcze wyraźnego przyspieszenia.
- Zamiast usprawnień przebiegu procesów frankowych jest kontrowersyjne porozumienie Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara, który wcześniej jako Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie bronił Frankowiczów, z Szefem KNF Jackiem Jastrzębskim, znanym ze sprzyjania interesom banków.
- Jednym z celów porozumienia ma być rozwiązanie problemu frankowego. Ministerstwo Sprawiedliwości w swoim komunikacie nie podało o jakie konkretnie rozwiązania chodzi. Przypuszczalnie dotyczy to nowego wariantu ugód frankowych.
- Połączenie sił przez MS i KNF w sprawach frankowych z pewnością nie pogorszy bardzo dobrej sytuacji Frankowiczów w sądach, którzy wygrywają z bankami ponad 97% spraw.
- Frankowiczom obecnie nie zależy tak mocno na szybkich wyrokach, bo czas oczekiwania na prawomocne rozstrzygnięcie z naddatkiem rekompensują im wysokie odsetki za opóźnienie.
Ministerstwo Sprawiedliwości i KNF tworzą wspólny front w sprawie Frankowiczów
Wielkim rozczarowaniem można określić postawę Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie Frankowiczów – tak pokrótce można opisać co oddają posty Frankowiczów na grupach w mediach społecznościowych. Na początku tego roku Minister Adam Bodnar powołał Pełnomocniczkę ds. ochrony praw konsumentów. Została nią specjalistka od prawa konsumenckiego dr Aneta Wiewiórowska-Domagalska. Jej głównym zadaniem miało być wypracowanie rozwiązań usprawniających pracę sądów w sprawach frankowych oraz wdrażanie unijnych dyrektyw dotyczących ochrony praw konsumenta.
W jednym z wywiadów udzielonych na początku kwietnia br. pełnomocniczka MS stwierdziła kategorycznie, że jest już za późno na ustawę frankową a priorytetem dla niej jest przyspieszenie orzekania w sprawach z powództwa Frankowiczów. Pojawiły się też konkretne pomysły, jak udrożnić sądy obciążone sprawami frankowymi, ułatwić sędziom rozstrzyganie tych sporów oraz skrócić czas oczekiwania na wyrok. Wśród tych pomysłów pojawiło się m.in. wyłączenie z wymiaru sprawiedliwości spraw z powództwa banków o zapłatę wynagrodzenia lub waloryzację kapitału, digitalizacja postępowań, szkolenia dla sędziów oraz stworzenie na ich potrzeby bazy orzeczeń TSUE i aktów prawnych UE.
Nic nie zwiastowało tego, że Ministerstwo Sprawiedliwości utworzy w sprawach frankowych wspólny front z KNF. W dniu 20 czerwca br. na stronie resortu sprawiedliwości pojawił się komunikat o formalnym porozumieniu podpisanym pomiędzy Ministrem Adamem Bodnarem a Szefem KNF Jackiem Jastrzębskim. Celem porozumienia jest pokazanie jedności w sprawach ważnych dla uczestników rynku finansowego. Najwyraźniej jest to sygnał, że minister rządu, w którym większość ma Koalicja Obywatelska, zamierza współpracować z Przewodniczącym KNF, powołanym na drugą kadencję przez byłego Premiera z nadania PiS Mateusza Morawieckiego.
Niewątpliwie jest to zaskoczenie dla osób emocjonujących się podziałami na scenie politycznej, ale także policzek wymierzony Frankowiczom. Minister Bodnar liczy na to, że współpraca z KNF doprowadzi do rozwiązania problemu frankowego, „na co czeka cały rynek”.
Potencjalne konsekwencje porozumienia MS i KNF dla Frankowiczów
Podjęcie oficjalnej współpracy pomiędzy MS (w tym Pełnomocniczkę ds. ochrony praw konsumentów) a Szefem KNF nie zwiastuje nic dobrego. Warto przypomnieć, że Jacek Jastrzębski wywodzi się z sektora bankowego (przez ponad 10 lat sprawował funkcję zastępcy dyrektora departamentu prawnego banku PKO BP), a później jako Przewodniczący KNF nie dbał specjalnie o interes konsumentów (choć KNF jest ustawowo do tego zobligowana), przeciwnie – zawsze stawał po stronie banków.
Głośno w mediach było na temat wystąpienia J.Jastrzębskiego na forum TSUE w sprawie C-520/21 dot. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W tym sporze wsparł on interesy banków frankowych, które dopuściły się masowych naruszeń praw konsumentów i stał na stanowisku, że za nieuczciwe i wadliwe prawnie umowy należy im się od Frankowiczów wynagrodzenie. Taką postawę skrytykowali mocno sędziowie TSUE oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej, którzy zasugerowali, że KNF powinna zająć się naprawą sytuacji na rynku finansowym w Polsce, tak żeby banki nie zarabiały na nieuczciwych produktach.
Od pewnego czasu pojawiały się w mediach przecieki na temat współpracy Pełnomocniczki MS ds. ochrony praw konsumentów z ZBP oraz KNF w sprawie nowego modelu ugód, które miałyby być bardziej atrakcyjne dla osób pozostających już w sporze sądowym z bankiem. Sama dr A. Wiewiórowska-Domagalska nie ukrywała od początku, że stawia na ugody frankowe ale takie, które spełniają wymogi prawa. Tymczasem z dokonanego przez nią przeglądu propozycji ugodowych banków wynikało, że nie zawsze konsumenci byli prawidłowo informowani o ich aktualnej bardzo dobrej pozycji w sporach sądowych, w których wygrywają ponad 97% spraw. Nie można więc wykluczyć, że owocem współpracy MS z KNF będzie np. jeden wzorzec ugody, które będą musiały stosować wszystkie banki.
Teraz warto procesować się w sądzie nawet kilka lat?
Wspomniany wcześniej Szef KNF Jacek Jastrzębski jest autorem pierwszej wersji ugód zakładającej, że kredyt zostanie przeliczony tak jakby od początku był zawarty w PLN i oprocentowany na bazie kontrowersyjnego wskaźnika WIBOR. Obecnie mało który Frankowicz decyduje się na taką opcję ugody – większość kredytobiorców zdaje sobie sprawę, że opłaca się ona wyłącznie bankom. Niejeden kredytobiorca żałuje, że ponownie zawierzył bankowi i dał się wmanewrować w niekorzystne porozumienie.
Jeśli nawet banki pójdą na dalsze ustępstwa i zaoferują Frankowiczom atrakcyjniejsze warunki ugód, to i tak będą one dalekie od korzyści z unieważnienia umowy w sądzie. Tylko na ścieżce sądowej można zredukować do zera wykazywane przez bank fikcyjne saldo zadłużenia, które powstało w wyniku zastosowania w umowie nieuczciwych postanowień i odzyskać od banku całą nadpłatę plus ustawowe odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty roszczeń za każdy rok trwania sporu.
Chociaż ugodę z bankiem można zawrzeć niemal od ręki, a na prawomocny wyrok sądu na ogół trzeba poczekać od 1 roku do 3 lat, to czas pracuje teraz na korzyść Frankowiczów. Im dłużej trwa sprawa sądowa, tym większa rekompensata w postaci odsetek za zwłokę. Zazwyczaj chodzi o kwotę rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych, a nieraz nawet kilkuset tysięcy złotych. Wielu kredytobiorców może czekać na prawomocny wyrok w komfortowych warunkach bez obowiązku spłaty rat (sądy często udzielają teraz Frankowiczom zabezpieczenia polegającego na wstrzymaniu spłaty rat).
Podsumowanie
Porozumienie zawarte pomiędzy wspierającym od lat banki Szefem KNF a Ministrem Sprawiedliwości i Pełnomocniczką ds. ochrony praw konsumenta może niepokoić Frankowiczów. Wiele wskazuje na to, że bankom udało się przeforsować swoje stanowisko w kwestii ugód frankowych. Na razie trudno spekulować czy oznacza to atrakcyjniejsze dla kredytobiorców propozycje ugodowe i prawidłowe informowanie przez banki o korzyściach z alternatywnej ścieżki sądowej, czy też inne działania.
Z pewnością porozumienie nie dotyczy szybszego rozpoznawania spraw frankowych w sądach, co obiecywała przed wyborami parlamentarnymi główna partia tworząca obecny rząd (Koalicja Obywatelska) oraz powołana przez Ministra Bodnara pełnomocniczka, której podstawowym zadaniem miało być usprawnienie przebiegu procesów frankowych.
Na szczęście Frankowiczom tak mocno nie zależy już na szybkich wyrokach, bo w wielu przypadkach mogą czekać na prawomocny wyrok nie płacąc rat, a za każdy rok sporu otrzymują dodatkowo ponad 11% od kwoty roszczeń w odsetkach za opóźnienie.
