Sprawy sądowe dotyczące sporów cywilnych, w tym frankowych, powinien co do zasady prowadzić profesjonalny pełnomocnik, czyli adwokat lub radca prawny. Brak precyzyjnych regulacji rynku usług prawnych powoduje, że tego typu sprawy są obsługiwane również przez nieprofesjonalne podmioty funkcjonujące w formie spółek kapitałowych (najczęściej spółek z ograniczoną odpowiedzialnością). W odróżnieniu od adwokatów i radców prawnych, których obowiązuje kodeks etyki zawodowej zakazujący im podejmowania się prowadzenia spraw w przypadku wystąpienia konfliktu interesów oraz nakazujący ocenę ryzyka procesowego, pseudoprawnicy biorą do obsługi każdą sprawę, nawet jeśli od początku źle rokuje albo występują związki ze stroną przeciwną.
- Adwokaci i radcowie prawni, zgodnie z kodeksami etyki zawodowej, nie mogą podejmować się obsługi sprawy, jeśli dojdzie do konfliktu interesów. Ma to ogromne znaczenie dla każdego klienta, także dla Frankowiczów. W związku z brakiem regulacji rynku usług prawnych, pseudokancelarię frankową może powadzić osoba bez wykształcenia prawnego i związana zawodowo z bankami.
- Profesjonalni pełnomocnicy są zobowiązani do oceny ryzyka i poinformowania klienta o szansach procesowych przed podjęciem się prowadzenia sprawy. Tymczasem spółki oferujące obsługę spraw frankowych biorą do prowadzenia każdą sprawę, kierując się wyłącznie chęcią zysku.
- Trwają prace legislacyjne nad ucywilizowaniem rynku usług prawnych, ale niewykluczone że ograniczy się to tylko do podniesienia standardów działalności kancelarii odszkodowawczych. Z punktu widzenia Frankowiczów uregulowania mają duże znaczenie, bo kancelarie odszkodowawcze często oferują także obsługę spraw dotyczących kredytów w CHF.
Adwokat i radca prawny związany kodeksem etyki zawodowej
Profesjonalni pełnomocnicy, a więc adwokaci i radcowie prawni to zawody zaufania publicznego, dlatego w swojej działalności nie mogą kierować się wyłącznie zyskiem. Są oni związani kodeksami etyki zawodowej, stanowiącymi zbiór zasad, zakazów i nakazów, których powinni przestrzegać. Dotyczy to między innymi następujących kwestii:
- konflikt interesów – adwokaci i radcowie prawni nie mogą podejmować się prowadzenia sprawy w sądzie lub udzielać pomocy prawnej, jeżeli takiej pomocy udzielili stronie przeciwnej w ramach tej samej sprawy lub sprawy z nią powiązanej, nawet jeśli odbyło się to w ramach wykonywania funkcji publicznej. Profesjonalny prawnik nie może zatem reprezentować jednocześnie dwóch stron sporu, ani też wykorzystywać wiedzy z innego postępowania sądowego.
- ocena ryzyka – profesjonalni pełnomocnicy są zobowiązani do przeprowadzenia oceny ryzyka zanim podejmą się prowadzenia sprawy. Adwokat i radca prawny musi ocenić jakie są szanse na wygranie sprawy w sądzie i jasno zakomunikować to klientowi. Obowiązkiem prawnika jest uświadomienie klientowi jak może potoczyć się proces, jakie jest ryzyko przegrania sprawy oraz wysokość kosztów z tym związanych. Przed podjęciem się poprowadzenia sprawy prawnik powinien omówić z klientem wszystkie aspekty i przekonać go do sformułowania zakresu żądań możliwych do osiągnięcia w wyniku procesu.
Ocena ryzyka ma ogromne znaczenie dla przebiegu spraw frankowych. Co prawda mechanizm waloryzacyjny w umowach kredytów frankowych był podobny, jednak na przestrzeni lat zmieniały się wzorce umowne. Jedne umowy kredytowe są łatwiejsze do podważenia, inne może być trudniej zakwestionować w sądzie.
Dodatkowo z każdą sprawą wiążą się odmienne okoliczności faktyczne, które wpływają na szanse powodzenia w sądzie. Pomimo że ponad 95 proc. postępowań kończy się wygraną kredytobiorców, to istnieje niewielki odsetek spraw, gdzie ryzyko przegrania jest większe.
Dotyczy to na przykład kredytów zaciągniętych na zakup nieruchomości, w której była prowadzona działalność gospodarcza albo wynajem, co nie oznacza, że sprawa jest przegrana, ani też że prawnik odmówi podjęcia się jej prowadzenia.
Klient powinien jednak zostać poinformowany o potencjalnym ryzyku i na tej podstawie zdecydować czy składa pozew przeciwko bankowi. Wynika to z zapisów kodeksów etyki zawodowej, którymi związani są adwokaci i radcowie prawni.
Próby uregulowania rynku pseudokancelarii
Na rynku funkcjonuje cała rzesza podmiotów określających się mianem kancelarii odszkodowawczej, windykacyjnej, frankowej lub nawet kancelarii prawnej, które nie są prowadzone przez profesjonalnych pełnomocników.
Co więcej, pseudokancelarię może założyć osoba bez wykształcenia prawnego, bez matury lub karana. Dopiero trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy podwyższającej standardy działalności kancelarii odszkodowawczych – projekt został zaakceptowany przez Rządowe Centrum Analiz.
Jeżeli prace zakończą się pomyślnie, wprowadzony zostanie wymóg posiadania wyższego wykształcenia prawniczego oraz niekaralności dla osób prowadzących taką działalność, członków zarządów oraz pracowników kontaktujących się z klientami.
Niezależnie od tego własne uregulowania wprowadzają także radcowie prawni i adwokaci. Na mocy przyjętych w lipcu br. zmian w kodeksie etyki zawodowej, od stycznia 2023 roku wejdą w życie nowe zasady współpracy radców prawnych z pseudokancelariami. Radcowie prawni nie będą mogli występować jako podwykonawcy podmiotów nieprofesjonalnych świadczących usługi prawne.
Nad zakazem współpracy z firmami odszkodowawczymi pracuje także adwokatura, która domaga się jednak bardziej radykalnych posunięć polegających na ograniczeniu prawa do świadczenia usług prawnych do adwokatów, radców prawnych i prawników zagranicznych. Naczelna Rada Adwokacka swój projekt ustawy przewidującej takie zmiany skierowała m.in. do Kancelarii Prezydenta i Senatu.
Adwokaci obawiają się jednak, że przy liberalnym podejściu sądów, osoby bez wykształcenia prawniczego będą mogły w dalszym ciągu wykorzystywać art. 87 kpc, który w sposób mało precyzyjny reguluje kwestie, kto może zostać pełnomocnikiem procesowym.
Pseudokancelarie kierują się wyłącznie zyskiem i podejmują się obsługi wszystkich spraw
Próby uregulowania rynku pseudokancelarii mają duże znaczenie dla kredytobiorców frankowych, bo takie firmy często posiadają w ofercie także prowadzenie spraw dotyczących kredytów w CHF. Niedawno w mediach było głośno o kłopotach jednej z czołowych firm odszkodowawczych tj. Europejskiego Centrum Odszkodowań (EuCO), które w październiku br. zgłosiło do sądu dwa wnioski – o objęcie go postępowaniem restrukturyzacyjnym oraz o upadłość.
W związku z wszczętym procesem restrukturyzacji klienci spółki zostali pozbawieni możliwości dochodzenia roszczeń, a EuCO jest im winne miliony złotych. Potencjalne problemy z odzyskaniem należności mogą mieć także Frankowicze, bo spółka EuCO od 2020 roku oferowała również obsługę spraw frankowych.
Powierzenie do prowadzenia swojej sprawy frankowej nieprofesjonalnemu podmiotowi oferującemu usługi prawne niesie ze sobą duże ryzyko przegrania sprawy w sądzie. Spółki nie mają obowiązku zatrudniania adwokatów lub radców prawnych, którzy są związani kodeksami etyki zawodowej.
Działający na rzecz takich podmiotów prawnicy (zwykle z małym doświadczeniem lub studenci prawa) albo nawet osoby bez wykształcenia prawnego podejmują się prowadzenia każdej sprawy, kierując się wyłącznie zyskiem. Biorą do prowadzenia także sprawy nie rokujące dobrze i z dużym ryzykiem porażki w sądzie, nie informując klienta o szansach procesowych oraz o kosztach wynikających z przegrania sprawy.
Ogromne zagrożenie wynika również z tego, że pseudoprawnicy nie zwracają uwagi na konflikt interesów lub wręcz celowo podejmują się prowadzenia spraw, w których dochodzi do konfliktu interesów.
Niejednokrotnie zdarzało się, że kancelarię frankową zakładały osoby pracujące jako doradcy bankowi i zajmujący się sprzedażą kredytów w CHF. W takich przypadkach nie ma pewności na rzecz której strony działa kancelaria – banku czy kredytobiorcy.
Nie ma też gwarancji, że informacje dotyczące przebiegu postępowania nie zostaną przekazane stronie przeciwnej. W odróżnieniu od adwokatów i radców prawnych, osoby zatrudniane przez spółki określające się mianem kancelarii nie są związane tajemnicą zawodową.
Bezpieczeństwo prawne zapewnia tylko profesjonalny pełnomocnik. Swoją sprawę frankową warto powierzyć doświadczonej i wyspecjalizowanej w sporach z bankami kancelarii prowadzonej przez adwokatów lub radców prawnych.
