Bank BPH S.A. z siedzibą w Gdańsku posiada znaczny portfel kredytów frankowych, wyceniany na około 10,6 mld złotych. Jest to głównie spuścizna po przejętym GE Money Banku, który w latach 2004-2008 udzielał popularnych kredytów indeksowanych kursem CHF. W skład aktywów frankowych BPH wchodzą także kredyty denominowane, których udzielał najpierw Bank Przemysłowo-Handlowy PBK S.A., a począwszy od roku 2004 – BPH S.A.
Jak wyglądają spory Frankowiczów z BPH (GE Money Bank)?
Frankowicze od dłuższego czasu kwestionują w sądach zarówno umowy kredytów denominowanych banku BPH, jak i umowy kredytów indeksowanych dawnego GE Money Bank. Statystyki wskazują, że na koniec pierwszego półrocza 2021 roku, w sądach toczyło się 4850 spraw przeciwko BPH S.A. z powództwa indywidualnego Frankowiczów, a także pozew zbiorowy z 2015 roku, wniesiony przez grupę około 450 kredytobiorców.
Umowy kredytowe BPH S.A.
Zawarte w umowach BPH niedozwolone klauzule odnoszące się do przeliczania kredytu przy wypłacie po kursie kupna CHF oraz spłacanych rat według kursu sprzedaży CHF, uznane zostały za abuzywne. W dniu 29.12.2020 r. Prezes UOKiK wydał decyzję nr DOZIK-19/2020, na mocy której uznał tzw. klauzule spreadowe występujące w umowach BPH za postanowienia niedozwolone.
Zobacz: Sprawdź czy TWOJA umowa posiada klauzule niedozwolone SKANER ONLINE
Jako odniesienie do ustalania kursu waluty stosowanego do rozliczeń kredytu, bank BPH przyjmował tzw. „ostatni średni kurs rynkowy”, który wyliczany był jako suma kursów kupna i sprzedaży walut dostępnych na angielskojęzycznej stronie serwisu Reuters, podzielonych przez dwa.
Taki sposób ustalania kursu waluty był mało klarowny i trudny do weryfikacji przez przeciętnego kredytobiorcę. Za stosowanie nieuczciwych zapisów w umowach frankowych BPH został ukarany przez Prezesa UOKiK karą w wysokości 478 tys. złotych.
Umowy kredytowe GE Money Bank
Niedozwolone postanowienia występują również w umowach kredytów indeksowanych GE Money Bank. Wzorce umowne banku wyróżniają się tym, że w § 17 umowy zawarty jest opis sposobu wyliczania kursu kupna i sprzedaży waluty stosowanego do rozliczeń kredytu. Odniesieniem był tutaj średni kurs NBP powiększony lub pomniejszony o marżę banku.
Marże wyliczane były jako różnica pomiędzy średnim kursem NBP, a średnią arytmetyczną kursów kupna/sprzedaży stosowanych w transakcjach detalicznych przez 5 banków.
Teoretycznie GE Money Bank w pewnym stopniu wyjaśnił jak wylicza kursy przeliczeniowe, jednak było to dla kredytobiorców mało zrozumiałe i nieprecyzyjne. Bank nie określił co oznacza termin „transakcje detaliczne”, a banki dobierał w sposób jednostronny i arbitralny, bez zgody konsumenta. W związku z tym, Prezes UOKiK w stanowisku nr DDK-644-527/16/AO/AS wyraził istotny pogląd w sprawie, uznając powyższe zapisy za klauzule abuzywne.
Orzecznictwo w sprawach przeciwko BPH (GE Money Bank)
Niedozwolone postanowienia zawarte we wzorcach umownych banku BPH S.A. oraz dawnego GE Money Bank skutkują bezwzględną nieważnością całej umowy. Na wokandzie sądowej coraz częściej występują sprawy z powództwa Frankowiczów, którzy kwestionują umowy tych banków, zwracając uwagę na ich wadliwość i abuzywne postanowienia.
Najwięcej spraw z powództwa Frankowiczów toczy się przed sądem w Gdańsku, gdzie swoją siedzibę ma bank BPH S.A., ale postępowania prowadzą także sądy warszawskie i w innych miastach Polski.
W umowach GE Money Bank do niedawna trudność sędziom sprawiała konstrukcja klauzuli przeliczeniowej zawierająca odniesienie do średniego kursu NBP. W tej sprawie skierowane zostało pytanie prejudycjalne do TSUE odnoszące się do możliwości usunięcia z umowy jedynie części niedozwolonego postanowienia dotyczącej marży i pozostawienia do przeliczeń średniego kursu NBP.
Obecnie wszelkie wątpliwości na tym tle zostały już rozwiane przez orzecznictwo TSUE i Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w Polsce brak jest przepisu prawnego uzasadniającego stosowanie kursu średniego NBP w miejsce nieważnej klauzuli abuzywnej.
Sądy coraz częściej unieważniają umowy dawnego GE Money Bank, o czym świadczą liczne wyroki.
Można tutaj wymienić dla przykładu wyrok z dnia 29.03.2021 r. Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim do sprawy o sygn. akt I C85/20, czy wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie o sygn. akt XXV C 1232/18. Orzecznictwo w sprawach przeciwko BPH (GE Money) jest na tyle ukształtowane, że sądy coraz szybciej procedują sprawy. Wyroki zapadają nierzadko w okresie poniżej roku od momentu złożenia pozwu. Przykładem jest sprawa o sygn. akt I C 469/20, do której Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej wydał wyrok w 9 miesięcy od złożenia pozwu.
Omówienie przykładowych wyroków Frankowiczów w sprawach przeciwko BPH (GE Money Bank)
Umowy dawnego GE Money Bank są unieważniane w sądach na ternie całego kraju. Poniżej omówienie dwóch wyroków, na mocy których umowy kredytowe zostały uznane za nieważne od momentu ich zawarcia.
Unieważnienie kredytu GE Money po 2 rozprawach – wyrok SO w Gorzowie Wielkopolskim do sprawy o sygn. akt I C 85/20
Wyrok w sprawie zapadł w dniu 29.03.2021 r. po 14 miesiącach od złożenia pozwu i po przeprowadzeniu tylko 2 rozpraw. Pomimo że pierwszy termin rozprawy został przełożony ze względu na pandemię, sąd w sposób wyjątkowo sprawny przeprowadził całe postępowanie i w szybkim tempie wydał wyrok.
Po ustabilizowaniu się sytuacji epidemicznej sąd przeprowadził w odstępie dwóch miesięcy dwie rozprawy, w trakcie których przesłuchał powodów oraz jednego ze świadków wnioskowanych przez bank. Od pozostałych świadków odebrane zostały zeznania na piśmie.
Sąd oddalił wniosek dowodowy z opinii biegłego, co również zapobiegło przewlekaniu postępowania. Pomimo że tylko niektóre zapisy umowy kredytowej były – w ocenie sądu – dotknięte abuzywnością (głównie dotyczyło to postanowień odnoszących się do przeliczania zobowiązania na złotówki), to stanowiły one jednak podstawę do stwierdzenia nieważności całego stosunku prawnego.
Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego kształtowania świadczeń kredytobiorców, a stosowane do przeliczeń tabele kursowe były przez niego ustalane w sposób arbitralny. Sąd uznał za konieczne unieważnienie umowy od momentu jej zawarcia, jednocześnie odrzucając możliwość utrzymania umowy w mocy po wyeliminowaniu niedozwolonych postanowień.
Taka sytuacja prowadziłaby do powstania stosunku zobowiązaniowego, którego strony nie planowały. Kredytobiorców reprezentowała w tym postępowaniu Kancelaria adwokacka Jacek Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni.
Unieważnienie umowy GE Money Bank w 9 miesięcy – wyrok SO w Bielsku-Białej do sprawy o sygn. akt I C469/20
W treści wyroku wydanego w dniu 17.12.2020 r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej stwierdził nieważność umowy kredytowej dawnego GE Money Banku, zawartej w roku 2007. Przedmiotem postępowania była umowa, w której kursy przeliczeniowe ustalane były na podstawie kursu średniego NBP skorygowanego o marżę banku. Pozew do sądu został złożony w dniu 19.03.2020 r., zatem wyrok zapadł po zaledwie 9 miesiącach.
W ustnych motywach wyroku, sąd uznał za niewystarczająco klarowne odniesienie do obiektywnych i niezależnych od banku czynników, takich jak średni kurs NBP, bo doliczana do niego marża była ustalana jednostronnie przez bank, na podstawie niedookreślonych kryteriów.
Prowadząca sprawę Kancelaria Adwokacka Paweł Borowski argumentowała ponadto, że bank nie poinformował w sposób wyczerpujący kredytobiorców o skali ryzyka walutowego oraz wprowadził ich w błąd rekomendując kredyt w CHF jako całkowicie bezpieczny i korzystniejszy niż kredyt złotowy.
Sąd podzielił w pełni argumentację strony powodowej, jak również oddalił wniosek banku o zawieszenie postępowania ze względu na zadane przez SO w Gdańsku pytania do TSUE. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uznał, że nie ma podstaw do zawieszania postępowania, bo wszelkie wątpliwości dotyczące kredytów dawnego GE Money Bank zostały już wyjaśnione.
Umowa kredytowa GE Money Banku została uznana przez bielski sąd za nieważną od początku. W wyniku korzystnego wyroku stwierdzającego nieważność umowy, kredytobiorcy obniżyli saldo zadłużenia wobec banku o 195 tys. złotych.
BPH nie zamierza proponować Frankowiczom ugód
Bank BPH nie ustosunkował się do propozycji Szefa KNF dotyczącej proponowania Frankowiczom ugód i przekształcania kredytów frankowych w złotowe. Jest to rezultat bardzo słabej kondycji finansowej banku.
Nie prowadzi on w Polsce już żadnej działalności operacyjnej, a jedynie obsługuje portfel kredytów hipotecznych, z przewagą frankowych. Na ugody z Frankowiczami po prostu go nie stać, bo oznaczałoby to niewypłacalność.
BPH wykazał w bilansie za rok 2020 tylko 2,3 mld funduszy własnych, tj. bardzo mało w porównaniu do wartości portfela kredytów frankowych wynoszącego 10,6 mld złotych. Frankowicze posiadający kredyty zawarte z bankiem BPH oraz dawnym GE Money Bank nie powinni łudzić się nadzieją, że bank zaproponuje im ugody. Ze względu na realną wizję niewypłacalności BPH, warto pospieszyć się z pozwem do sądu.
