Frankowicze mogą być spokojni, że po pozwaniu banku z dużą dozą prawdopodobieństwa (graniczącą niemal z pewnością) uzyskają korzystny wyrok. Orzecznictwo sądów uległo do tego stopnia ujednoliceniu, że niekorzystne wyroki, np. takie jak wprowadzanie w miejsce kursu z umowy średniego kursu NBP, są traktowane w kategoriach wybryku i nie utrzymują się w II instancji. Sędziowie są co prawda niezawiśli ale muszą też respektować wytyczne TSUE oraz SN, a te są coraz bardziej prokonsumenckie i precyzyjne. Oczywiście zdarzają się różnice w sposobie i tempie prowadzenia spraw frankowych pomiędzy poszczególnymi sądami w kraju a nawet w tych samych wydziałach, ale większość wątpliwości co do sposobu orzekania została już rozwiana. Z czasem rozbieżności w prowadzeniu spraw zaczną się spłycać, tym bardziej że resort sprawiedliwości i Pełnomocniczka MS ds. ochrony praw konsumentów przygotowują rewolucyjne zmiany, które mają usprawnić orzekanie w sprawach frankowych.
- Większość sądów respektuje aktualny stan orzecznictwa TSUE oraz SN, które jest bardzo korzystne dla Frankowiczów. Kredytobiorcom należą się odsetki za opóźnienie za każdy rok trwania sporu, a dodatkowo banki nie mogą już zgłaszać zarzutu zatrzymania.
- Eksperci dostrzegają różnice w sposobie prowadzenia spraw frankowych w różnych sądach w kraju a nawet wewnątrz tych samych wydziałów. Sędziowie są niezawiśli i sami decydują o katalogu czynności podejmowanych w danej sprawie oraz o przeprowadzanych dowodach.
- Pomimo różnych podejść sędziów, większość z nich orzeka w duchu orzecznictwa TSUE, SN oraz zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą. O ile zdarzają się jakieś większe „wyłomy”, to są one korygowane przez sądy wyższej instancji.
- Resort sprawiedliwości i Pełnomocniczka MS ds. ochrony praw konsumentów mają konkretne plany jak przyspieszyć i usprawnić sprawy frankowe. O ile uda się te pomysły wprowadzić w życie, to Frankowicze mogą spodziewać się jeszcze szybszych wyroków.
Jak wygląda orzekanie w wydziałach rozpoznających sprawy Frankowiczów
W połowie roku 2024 sytuacja Frankowiczów jest znacznie lepsza niż jeszcze nieco ponad pół roku temu. Ostatnie orzeczenia TSUE oraz uchwały SN jeszcze bardziej umocniły doskonałą pozycję Frankowiczów w sądach wygrywających teraz około 99 proc. spraw.
W grudniu 2023 roku TSUE wydał dwa ważne orzeczenia (sygn. C-140/22 i C-28/22), które przesądziły o tym, że Frankowiczom należą się ustawowe odsetki za opóźnienie za każdy rok trwania sporu, co daje im dodatkowe olbrzymie korzyści z wygrania sprawy sądowej.
Tymczasem całkiem niedawno, bo 19 czerwca 2024 roku, SN wydał w składzie siedmiu sędziów uchwałę nr III CZP 31/23, która położyła kres stosowaniu przez banki niekorzystnego dla kredytobiorców zarzutu zatrzymania, który pozwalał bankom wstrzymać się z wypłatą zasądzonych środków do czasu zaoferowania przez kredytobiorcę zwrotu kapitału kredytu.
Niemal wszystkie sądy wydają wyroki w oparciu o teorię dwóch kondykcji, która jest dla Frankowiczów korzystniejsza niż preferowana niegdyś przez sądy teoria salda. Wyjątki, gdzie sędziowie wydają wyroki unieważniające umowy w oparciu o teorię salda, zdarzają się niezwykle rzadko (takie przypadki odnotowywane są czasami w Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu).
Ogólnie sytuacja w sądach z punktu widzenia Frankowiczów jest bardzo dobra. Trzeba jednak mieć świadomość, że przebieg sprawy oraz czas jej trwania może się znacząco różnić w zależności od sądu, do którego sprawa trafi, oraz od konkretnego sędziego. Niezawisłość sędziowska i mało precyzyjne przepisy Kpc sprawiają, że sędziowie mają sporo swobody jeśli chodzi o podejmowane w sprawie czynności i przeprowadzane dowody.
W mediach pojawiło się niedawno nowe określenie w odniesieniu do spraw frankowych – sprawiedliwość geograficzna. Chodzi o to, że sprawy dotyczące kredytów we franku są do siebie bardzo podobne, a mimo to w niektórych sądach w kraju przebiegają bardziej gładko a w innych sądach wygląda to gorzej. Większość sądów korzysta z usprawnień, takich jak e-rozprawy czy przesłuchiwanie świadków na piśmie, ale niektóre sądy prowadzą sprawy w sposób bardziej tradycyjny, co może wpływać na czas ich trwania.
Wciąż nie wszystkie sądy w kraju korzystają z możliwości przeprowadzania rozpraw zdalnych. Taka sytuacja zdarza się w przypadku części składów sędziowskich w Sądzie Okręgowym w Gdańsku, zaś w Sądzie Okręgowym w Rybniku rozprawy zdalne są wyznaczane tylko dla pełnomocników, podczas gdy kredytobiorcy muszą stawiać się osobiście w budynku sądu.
Rozbieżności dotyczą też sposobu odbierania zeznań od stron i świadków. W większości sądów na piśmie odbierane są tylko zeznania świadków, ale niektóre sądy (np. Sąd Okręgowy w Krakowie) idą dalej i na piśmie odbierają też zeznania od stron (w tym kredytobiorców). Z jednej strony kredytobiorca dzięki temu unika stresu związanego z bezpośrednim przesłuchaniem go na sali sądowej oraz konfrontacji z pełnomocnikiem banku. Z drugiej strony – nie ma możliwości przekazania sądowi informacji dotyczących okoliczności zaciągnięcia kredytu, które wykraczają poza katalog pytań, jak i zgłoszenia innych uwag w luźnej wypowiedzi.
Różną metodologię pracy oraz różny schemat czynności stosują nawet sędziowie wchodzący w skład tego samego wydziału i mają do tego pełne prawo. O ile nie dochodzi do przewlekłości lub bezzasadnego odraczania rozpraw, przewodniczący wydziału nie może interweniować ani nakazywać sędziemu prowadzenia sprawy w inny sposób.
Rekordy efektywności pobija Wydział Frankowy w Warszawie
Warto dodać kilka słów na temat coraz bardziej efektywnej pracy Wydziału Frankowego w Sądzie Okręgowym w Warszawie, bo ten wydział ma na stanie około 40% wszystkich spraw frankowych w kraju.
Za sprawą zmian w przepisach Kpc dotyczących właściwości miejscowej w sprawach frankowych, ale przede wszystkim dzięki coraz wydajniejszej pracy sędziów i reszty kadry Wydziału Frankowego, od początku 2024 roku wydział ten w każdym miesiącu załatwił więcej spraw niż wyniósł wpływ nowych. Średni referat w Wydziale Frankowym liczy już nie 1.500 spraw ale 1.380 spraw i widoczna jest wyraźna tendencja spadkowa. Mniejsze obciążenie sędziów sprawami przekłada się na szybsze tempo wydawania wyroków.
W pierwszej połowie br. w Wydziale Frankowym zapadło ok. 4,3 tys. wyroków, a liczba spraw załatwionych wyniosła ok. 10,5 tys. Najbardziej sprawni sędziowie tego wydziału wydają miesięcznie po ponad 30 wyroków. Niebawem sytuacja w Wydziale Frankowym powinna jeszcze bardziej poprawić się, bo przydzielono do niego dodatkowe limity asystentów sędziowskich (docelowo na 1 sędziego ma przypadać 2 asystentów sędziowskich) i trwają już procedury konkursowe w celu obsadzenia tych stanowisk. Natomiast w sierpniu i w październiku do Wydziału Frankowego dołączy 2 dodatkowych sędziów.
Plany Pełnomocniczki MS ds. ochrony praw konsumentów. Jakich usprawnień w sądach mogą spodziewać się Frankowicze?
Niebawem rozbieżności w sposobie procedowania spraw przez różne sądy w kraju oraz przez poszczególnych sędziów mogą zostać znacząco wyeliminowane. Resort sprawiedliwości i Pełnomocniczka MS ds. ochrony praw konsumentów (dr Aneta Wiewiórowska-Domagalska) mają konkretne pomysły na uproszczenie i usprawnienie spraw frankowych w sądach.
Frankowicze otrzymują mocne wsparcie ze strony Pełnomocniczki MS, która od pół roku pracuje nad koncepcją usprawnienia przebiegu postępowań frankowych, a ostatnio jest typowana jako kandydatka na urząd Rzecznika Finansowego w miejsce odwołanego z tej funkcji dr Bohdana Pretkiela.
Trwają prace legislacyjne nad przepisami, które pozwolą łączyć podobne sprawy do wspólnego rozpoznania oraz rozstrzygać w jednym postępowaniu sprawy dotyczące tego samego kredytobiorcy. W przygotowaniu jest też baza orzeczeń TSUE, która będzie stanowiła pomoc merytoryczną dla sędziów.
W trzech apelacjach w Polsce (sądy w Warszawie, w Poznaniu oraz w Olsztynie i Białymstoku) niebawem ruszy pilotaż dotyczący digitalizacji akt i postępowań. Wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów znacząco odciążyłoby sądy zalewane każdego dnia setkami pism (do Wydziału Frankowego wpływa codziennie nawet ok. 1.000 pism).
Testowany będzie także innowacyjny projekt Digitalny Asystent Sędziego. Sędziowie mają otrzymać wsparcie w postaci wirtualnego asystenta, który podpowie jakie czynności w danej sprawie powinien podjąć sędzia, zasugeruje możliwe rozstrzygnięcia, przygotuje dla sędziego tekst uzasadnienia wyroku oraz rozliczy umowę kredytową przy pomocy kalkulatora. Oczywiście sędzia będzie nadal niezależny i niezawiły, a sztuczna inteligencja jedynie ma pomóc w prowadzeniu spraw i w szybszym wydawaniu wyroków.
Chcesz złożyć pozew za kredyt we frankach? Zobacz jakie wyroki zapadają teraz w sądach
Około 99% spraw kończy się w 2024 roku wygraną Frankowiczów, a 97% spośród korzystnych wyroków stanowią unieważnienia umów frankowych w całości.
Sądy na ogół wydają wyroki w oparciu o teorię dwóch kondykcji, czyli zasądzają na rzecz kredytobiorców zwrot wszystkich wpłaconych do banku świadczeń plus odsetki za opóźnienie za każdy rok trwania sporu. Korzyści Frankowiczów z wygranej sięgają zawsze kilkuset tysięcy złotych, a nieraz idą nawet w miliony złotych.
Coraz więcej wyroków prawomocnych zapada w ekspresowym tempie, np. 1,5 roku od złożenia pozwu. Można zaobserwować kształtujący się powoli trend do rezygnowania przez banki ze składania apelacji, dzięki czemu korzystne wyroki pierwszoinstancyjne ulegają uprawomocnieniu i sprawa kończy się szybciej, już po I instancji. Poniżej omawiamy kilka przykładowych spraw zakończonych niedawno wygranymi Frankowiczów.
Szybka prawomocna wygrana Frankowiczów w sądach warszawskich. Korzyść z wyroku ok. 480 tys. zł
Sprawa o sygn. I ACa 1281/22, która dotyczyła umowy frankowej mBanku z 2006 roku, stanowi dowód na to, że w najbardziej obłożonych sprawami frankowymi sądach tj. w Wydziale Frankowym Sądu Okręgowego w Warszawie oraz w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie, można uzyskać szybki i korzystny wyrok. W dwóch instancjach sądowych sprawa trwała łącznie 2 lata i 10 miesięcy.
Frankowicze złożyli pozew w kwietniu 2021 roku a już 19 maja 2022 r. XXVIII Wydział Cywilny Sądu Okręgowego w Warszawie wydał wyrok (sygn. XXVIII C 1289/21), którym ustalił, że umowa kredytowa jest nieważna i na rzecz kredytobiorców zasądził kwotę 376.419,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wyrok ten został utrzymany w mocy przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, który w dniu 13 lutego 2024 r. oddalił apelację banku.
Korzyść kredytobiorców z wyroku wyniosła w tym przypadku ok. 480 tys. zł. Bank musi też zwrócić im koszty postępowania w wysokości 11.834 zł za I instancję oraz 8.100 zł za postępowanie apelacyjne. Sprawę prowadziła Kancelaria Adwokacka Paweł Borowski.
Frankowicze prawomocnie wygrali z bankiem BNP Paribas w Poznaniu już po pierwszej instancji
Bardzo szybko, bo w 2 lata i 1 miesiąc, zakończyła się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu sprawa o sygn. XVIII C 670/21, która dotyczyła umowy frankowej banku BGŻ zawartej w 2009 roku, a toczyła się przeciwko bankowi BNP Paribas. W dniu 23 maja 2023 r. sąd w Poznaniu wydał korzystny dla Frankowiczów wyrok, którym ustalił nieistnienie stosunku prawnego wynikającego ze spornej umowy, a na rzecz kredytobiorców zasądził zwrot kosztów procesu w kwocie 11.834 zł.
Bank BNP Paribas początkowo nosił się z zamiarem złożenia apelacji od niekorzystnego dla niego wyroku, ale ostatecznie zrezygnował z tego i zdecydował się na zawarcie z kredytobiorcami porozumienia kompensacyjnego już po wyroku I instancji, który uległ uprawomocnieniu. Kredytobiorców reprezentowała Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni.
Prawomocna wygrana Frankowiczów w Warszawie z Santander BP w nieco ponad 1,5 roku od złożenia pozwu
Super ekspresowo potoczyła się w dwóch instancjach sądowych w Warszawie sprawa Frankowiczów przeciwko Santander BP. W dniu 11 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w ramach sprawy o sygn. II C 2845/20 ustalił nieważność umowy kredytowej zawartej w 2008 r. oraz zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę 42.958,88 zł. Następnie w dniu 15 kwietnia 2024 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał ten wyrok w mocy i oddalił apelację banku (sprawa nosiła sygn. V ACa 1663/22). Bank został też obciążony kosztami postępowania.
Od momentu złożenia pozwu do zakończenia sprawy prawomocnym wyrokiem upłynęło zaledwie 20 miesięcy, a do rozstrzygnięcia sprawy wystarczyły tylko 2 rozprawy. Takim ekspresowym rozstrzygnięciem może pochwalić się Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni, która reprezentowała w tej sprawie Frankowiczów.
Podsumowanie
Frankowicze rozważający pozwanie banku w 2024 r. nie muszą obawiać się niekorzystnych rozstrzygnięć, bo takie zdarzają się niezwykle rzadko. Banki przegrywają prawomocnie ok. 99% spraw i coraz częściej zdarza się, że poddają się już po I instancji.
Nie można jednak przewidzieć w jaki sposób dany sędzia będzie prowadził sprawę, bo – mimo licznych podobieństw pomiędzy sprawami frankowymi – sędziowie mają dużo swobody co do katalogu podejmowanych czynności oraz przeprowadzanych dowodów. Jeżeli sędzia zdecyduje się na rozprawę zdalną, zrezygnuje z powoływania licznych świadków, a tym bardziej biegłych, oraz przesłucha świadków i ewentualnie też strony na piśmie, to sprawa powinna się zakończyć szybko. Oczywiście nie można wykluczyć zdarzeń losowych czy dłuższych nieobecności sędziego w pracy, które wydłużą czas trwania postępowania.
Niebawem ruszą testy rozwiązań opracowanych przez Pełnomocniczkę MS ds. ochrony praw konsumentów. Mają one uprościć pracę sędziów rozpoznających sprawy frankowe i skrócić czas oczekiwania na wyroki.
