Ponad tydzień temu klienci Getin Noble Banku dowiedzieli się, że wchodzi on w proces przymusowej restrukturyzacji, a jego działalność wkrótce zostanie przejęta przez bank pomostowy pod nowym szyldem. Na całą procedurę Bankowy Fundusz Gwarancyjny we współpracy z Systemem Ochrony Banków Komercyjnych przeznaczył ponad 10 mld złotych. Wiele wskazuje na to, że Getin nie będzie jedynym bankiem, dla którego 2022 rok okaże się punktem zwrotnym. Kolejne dwa banki notowane na warszawskiej giełdzie mają kłopoty, w tym jeden w lipcu rozpoczął wdrażanie programu naprawczego. Co wpływa na pogarszające się współczynniki kapitałowe reprezentantów krajowego rynku bankowego i jakie konsekwencje może to sprowadzić na kredytobiorców?
Getin Noble Bank w przymusowej restrukturyzacji – czy czeka go upadłość?
30 września media obiegła wiadomość, że GNB wchodzi w proces przymusowej restrukturyzacji. Decyzję podjął Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który na ratowanie Getinu przeznaczył 6,87 mld złotych – 3,47 mld zł na ten sam cel wyłożył System Ochrony Banków Komercyjnych. 3 października przeniesiono lwią część działalności Getinu do nowego podmiotu utworzonego wspólnie przez BFG i SOBK.
Wkrótce nastąpi rebranding, po którym bank pomostowy będzie świadczył usługi pod szyldem VeloBank. W Getinie pozostanie toksyczny portfel kredytów waloryzowanych do walut obcych, które były jedną z przyczyn kłopotów finansowych grupy. Sam portfel frankowy Getinu jest warty ok. 8,8 mld zł.
Bank w ostatnich latach nie udzielał kredytów hipotecznych, więc w odróżnieniu od konkurencyjnych podmiotów finansowych nie miał okazji, by pomniejszyć udział ryzykownych produktów opartych o kurs helweckiej waluty w swoim portfelu.
Co dalej z Getin Noble Bankiem? Wydzielona „zdrowa” część banku pod nowym szyldem będzie zarządzana przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który będzie starał się znaleźć kupca na nowy podmiot. Ma na to 2 lata z możliwością wydłużenia tego terminu o kolejne 12 miesięcy po uprzednim udzieleniu zgody przez KE.
BFG zapewnia, że już wkrótce rozpocznie poszukiwania nabywcy, który przejmie stworzony bank pomostowy, co będzie z pewnością łatwiejsze, gdy w portfelu tej instytucji nie ma już umów frankowych, będących przedmiotem licznych sporów sądowych.
No dobrze, a co z bankiem-wydmuszką, czyli „starym” Getinem? W banku pozostały tylko te umowy, które stanowiły dla spółki obciążenie – są to przede wszystkim kredyty waloryzowane kursem franka, ale również innych walut obcych, które wiążą się ze znacznym ryzykiem prawnym.
Większość tych zobowiązań jest jak na razie regularnie spłacana, co daje kredytobiorcom sądzącym się z Getinem nadzieję na odzyskanie nienależnie pobranych przez bank świadczeń. To może jednak nastąpić dopiero, gdy zostanie zakończona restrukturyzacja banku, ponieważ wobec podmiotu nią objętego nie jest możliwe przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego.
Dodatkowo Bankowy Fundusz Gwarancyjny ma możliwość zgłosić do sądów wniosek o zawieszenie już trwających sporów frankowych, co spowodowałoby zamrożenie postępowań w toku na bliżej nieokreślony czas. Jeżeli BFG skorzysta ze swoich uprawnień w tym zakresie, szanse kredytobiorców na odzyskanie nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych w przypadku unieważnienia umowy frankowej znacznie się skurczą.
Prawnicy frankowi już dziś ostrzegają, że Getin prędzej czy później czeka najprawdopodobniej upadłość – a wtedy zaspokojenie roszczeń tysięcy frankowiczów z wątłego majątku bankruta może być trudne, a nawet niemożliwe – i to mimo tego, że spółka dotworzyła w zeszłym roku 882 mln zł rezerwy na ryzyko umów frankowych, powiększając łączną wartość zgromadzonych na ten cel środków do 1,3 mld zł. Wartość roszczeń frankowiczów, którzy już sądzą się z Getinem, wynosi ok. 3,6 mld zł.
Nie tylko Getin ma kłopoty – banki szykują się na ujemny bilans
Jeszcze rok temu nikt nie spodziewał się, że nadchodzi tak trudny czas dla sektora bankowego w Polsce. Wiodące banki otrzymały w krótkim czasie kilka poważnych ciosów. Najmniej zaskakującym był ten, który nadszedł ze strony frankowiczów – zmiana linii orzeczniczej w sprawach dotyczących wadliwości umów kredytowych zawieranych w walucie obcej była stopniowa, więc banki miały okazję się na nią przygotować.
Inna sprawa, że z niej nie skorzystały; większość tych instytucji z opóźnieniem zareagowała na propozycję przewodniczącego KNF, by rozpocząć próby dogadania się z kredytobiorcami. Gdy banki zaczęły dochodzić do wniosku, że wyciągnięcie ręki do frankowiczów to dość rozsądny pomysł, było już za późno – Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła długi cykl podwyżek stóp procentowych, przez co propozycje przygotowane przez banki, a polegające na konwersji zobowiązania frankowego na złotowe, przestały być opłacalne.
Banki są więc zmuszone do regularnego dotwarzania rezerw na ryzyko prawne tej grupy kredytów – w mBanku pokrycie rezerwami portfela frankowego wynosi już 53 proc. Wartość rezerw frankowych w 9 bankach notowanych na warszawskiej giełdzie wynosi ok. 24 mld zł. Średnie pokrycie portfela tej grupy kredytów utworzonymi rezerwami to 34 proc.
Kolejnym ciosem, który otrzymał sektor, był pomysł rządu, by zaproponować kredytobiorcom ustawowe wakacje kredytowe – kosztem propozycji obarczone zostały same banki. Wiele z nich zakończy III kwartał ze stratą, a powodem są właśnie wakacje kredytowe, które będą kosztować sektor ponad 18 mld zł.
Jakby tego było mało, maleje zainteresowanie nowymi kredytami. Wysokie stopy procentowe, które mają wpływ na wartość wskaźnika oprocentowania WIBOR, spowodowały wyhamowanie akcji kredytowej – we wrześniu br. zainteresowanie kredytem hipotecznym było blisko 70 proc. niższe niż rok wcześniej.
To wszystko powoduje, że kapitały wiodących banków w Polsce systematycznie maleją. Odczuwa to między innymi Millennium Bank, który w lipcu poinformował, że w związku z kosztami wakacji kredytowych może nie spełnić wymogów kapitałowych określonych przez KNF.
W związku z realną groźbą niespełnienia współczynników kapitałowych bank postanowił wdrożyć plan naprawy. Wakacje kredytowe to niejedyny problem Millennium Banku – podmiot ten ma duży portfel kredytów frankowych i uczestniczy w ponad 15 tys. indywidualnych sporów sądowych, w których powodami są frankowicze.
Biorąc pod uwagę, że ok. 98% procesów frankowych kończy się obecnie unieważnieniem lub odfrankowieniem umowy, bank może być narażony na koszty, przy których wakacje kredytowe to drobnostka.
Podobną drogą idzie mBank, który jest drugim najchętniej pozywanym przez frankowiczów bankiem w Polsce (pierwszym jest PKO BP, trzecim Millennium). Bank przeznaczył lwią część posiadanej nadwyżki kapitałowej na powiększenie rezerw frankowych, w związku z tym pod koniec września poinformował, że spodziewa się w bieżącym roku ujemnego wyniku netto.
Oczywiście informacje płynące obecnie z tych banków są zupełnie nie porównywalne do tego co doprowadziło Getin Bank do obecnej sytuacji jednak Frankowicze mający spór sądowy z mBankiem lub Millennium, lub planujący pozwać banki za kredyty we frankach, powinni więc na bieżąco śledzić sytuację w tych instytucjach.
Kredytobiorcom, którzy złożyli już pozew lub planują go złożyć, doradza się skonsultowanie z pełnomocnikiem prawnym możliwości zabezpieczenia roszczeń poprzez wstrzymanie dalszej spłaty kredytu.
