Oto wchodzimy w okres, w którym banki publikują swoje kwartalne sprawozdania finansowe. Dość szybko, bo jeszcze przed majówką, ze swoim raportem uwinął się bank Pekao S.A. W dokumencie nie brakuje interesujących danych dotyczących sporów z frankowiczami, jak również zawartych z nimi ugód. Raport za I kwartał jest szczególnie ciekawy, ponieważ ujawnia co nieco na temat popularności „bezpiecznej ugody 2 proc.”, czyli programu, który Pekao S.A zaproponował frankowiczom w październiku 2023 roku. W niniejszym tekście publikujemy najważniejsze informacje z raportu Pekao za I kwartał 2024 roku i zastanawiamy się, jaka może być przyszłość frankowych sporów z tym bankiem w kontekście kwietniowej uchwały Izby Cywilnej SN, znanej pod sygnaturą III CZP 25/22.
- Pekao S.A. poprawił swój zeszłoroczny wynik z I kwartału i zaraportował zysk na poziomie ponad 1,5 mld zł netto. Wynik z tytułu odsetek wyniósł w I kwartale 2024 roku aż 3 mld 88 mln zł, zaś wynik z tytułu opłat i prowizji to 668 mln zł
- W dniu publikacji raportu wiceprezes Pekao poinformował na konferencji, że podmiot zawarł już ponad 5 tys. ugód frankowych. To dużo, biorąc pod uwagę, że portfel kredytów frankowych, którym dysponował bank, liczył zaledwie 18 tys. takich umów
- Eksperci wskazują, że teraz Pekao S.A. może mieć trudności z podpisywaniem kolejnych dobrowolnych porozumień z klientami. Powodem ma być podjęta w kwietniu 2024 roku uchwała Sądu Najwyższego, jednoznacznie korzystna dla frankowiczów
- Kredytobiorca, który w 2024 roku pozwie Pekao S.A. o nieważność i zapłatę, a następnie wygra proces, może zyskać znacznie więcej niż ten, który zawrze z bankiem pozasądową ugodę i skonwertuje dobrowolnie swój kredyt na PLN. Podajemy przykłady wyroków.
Raport finansowy Pekao S.A. za I kwartał 2024 roku ujawnia gigantyczne zyski. I skalę sądowego problemu z frankami
Znane są już kwartalne wyniki Grupy Pekao – zostały ujawnione tuż przed majówką, a raport jest obszerny i liczy ponad 100 stron. Jest w nim osobna, kilkustronicowa nota, poświęcona wyłącznie kredytom frankowym, o czym za chwilę. Wpierw sprawdźmy, jak prezentują się najważniejsze wyniki Pekao S.A. za I kwartał 2024 roku i porównajmy je z analogicznym okresem roku ubiegłego:
- 1,514 mld zł netto – tyle wyniósł skonsolidowany zysk netto Pekao S.A. za I kwartał 2024 roku (w I kwartale 2023 roku zysk netto wyniósł niewiele mniej, bo 1,446 mld zł)
- 3,762 mld zł – tyle wyniósł dochód z działalności operacyjnej Grupy Pekao, co stanowi wzrost o 6,5 proc. rdr
- 3,088 mld zł – to wynik z tytułu odsetek za okres od stycznia do końca marca br. (wzrost względem I kwartału 2023 roku o 314 mln zł, czyli o 11,3 proc.)
- 668 mln zł – to wynik z opłat i prowizji za omawiany okres (wzrost o 6 mln zł względem I kwartału 2023 roku).
| Pozycja finansowa | Q1 2024 | Q1 2023 | Zmiana |
|---|---|---|---|
| Skonsolidowany zysk netto | 1,514 mld zł | 1,446 mld zł | 68 mln zł |
| Dochód z działalności operacyjnej | 3,762 mld zł | Brak danych | 6,5% wzrost rdr |
| Wynik z tytułu odsetek | 3,088 mld zł | 2,774 mld zł | 314 mln zł (11,3% wzrost) |
| Wynik z opłat i prowizji | 668 mln zł | 662 mln zł | 6 mln zł wzrost |
Bez wątpienia warte odnotowania jest to, że Pekao S.A. może pochwalić się znakomitymi wynikami sprzedażowymi, gdy chodzi o kredyty hipoteczne – wzrost wartości udzielonych kredytów w ujęciu rdr jest ponad sześciokrotny.
Pekao S.A. a rezerwy na ryzyka kredytów frankowych 2024: co warto wiedzieć?
Raport kwartalny Pekao S.A. zawiera w sobie obszerne informacje na temat bieżących relacji podmiotu z frankowiczami – zarówno tych utrzymywanych w sądach, jak i poza nimi. W nocie 27 raportu, poświęconej kwestiom frankowym, bank ujawnia wysokość aktualnych rezerw na ryzyka prawne kredytów w CHF. Na 31 marca 2024 roku wartość rezerw w Grupie Pekao na wymienione ryzyka oszacowano na 2 095 mln zł, czyli o 353 mln zł mniej niż na koniec 2023 roku. Spadek wartości rezerw wynika przede wszystkim z kosztów, które podmiot poniósł na skutek zawartych ugód frankowych oraz zapadłych wyroków sądów.
Rezerwa obejmuje zarówno ryzyka związane z już trwającymi procesami sądowymi, jak i tymi umowami, co do których występuje zagrożenie, że zawarte w nich klauzule przeliczeniowe zostaną uznane za niedozwolone.
Pekao S.A. a ugody z frankowiczami: jak wygląda sytuacja w 2024 roku?
Ugody frankowe w Pekao S.A. to szczególnie interesujący temat, ponieważ w październiku 2023 roku bank poinformował, że zmienia warunki programu. Nowa wersja programu nosi nazwę „bezpieczna ugoda 2 proc.” i znacząco różni się od tego, co ma do zaoferowania bardziej zasobna w hipoteki frankowe konkurencja. W skrócie konwersja wg nowych zasad Pekao S.A. polega na przyjęciu, że umowa od początku została zawarta w PLN, przy czym kredyt jest przeliczany tak, jakby został zaciągnięty na stałą stopę w wysokości 2 proc., bez żadnej dodatkowej marży.
Jak poinformował wiceprezes Pekao S.A. Paweł Strączyński na konferencji zorganizowanej kilka dni temu, bank zawarł już ponad 5 tys. ugód frankowych. Zainteresowanie programem ma być duże – podmiot skierował już propozycję ugody do ponad 14 tys. klientów. Przypomnijmy, że łącznie Pekao S.A. dysponował portfelem liczącym sobie nieco ponad 18 tys. umów kredytów w CHF. Jak podkreślił wiceprezes banku, ugody kierowane są także do tych frankowiczów, którzy już pozwali Pekao. W efekcie część kredytobiorców zdecydowała się na wycofanie powództwa i zawarcie dobrowolnego porozumienia.
Pekao S.A. optymistycznie ocenia, że – jeśli tempo zawierania ugód się utrzyma – to pod koniec roku podmiot może rozwiązać swój problem frankowy w ok. 80 procentach.
Dotychczas Pekao S.A. wydał na ugody z frankowiczami ok. 400 mln zł. Z tego ok. 70 mln zł wróciło do banku w konsekwencji wzrostu kursu walutowego. W raporcie kwartalnym bank informuje, że na dzień 31 marca 2024 roku na ofertę ugody odpowiedziało ponad 8 tys. kredytobiorców.
Pekao S.A. a sprawy sądowe. Ile pozwów otrzymał bank i ile spraw przegrał? Najnowsze dane z I kwartału 2024 roku
Na koniec I kwartału 2024 roku przeciwko Grupie Pekao toczyło się w sądach łącznie 6,7 tys. indywidualnych procesów, które dotyczyły kredytów hipotecznych powiązanych z kursem CHF. Łączna wartość przedmiotu sporu w tych postępowaniach to 2,295 mld zł. Na koniec minionego roku przeciwko Grupie toczyło się 5,8 tys. sporów o wartości 1,938 mld zł.
W okresie od początku stycznia do końca marca 2024 roku w sprawach sądowych założonych przez kredytobiorców Grupie Pekao S.A. wydano 476 niekorzystnych dla Grupy wyroków. Z tego 77 wyroków to decyzje prawomocne. Grupa wygrała 8 spraw, w tym zero prawomocnie. W całym 2023 roku Grupa Pekao otrzymała 1 303 niekorzystne wyroki sądowe, z czego 197 to wyroki prawomocne. Wyroków na korzyść banku było 40, z tego 3 prawomocne.
Krótko mówiąc, w I kwartale 2024 roku Pekao S.A. wygrał z frankowiczami jedynie 1,65 proc. spraw sądowych, w tym zero prawomocnie. Z kolei w 2023 roku podmiot wygrał z frankowiczami 2,98 proc. procesów sądowych (i 1,5 proc. prawomocnie). Statystyka więc jest coraz mniej korzystna dla banku.
| Okres | Liczba procesów | Łączna wartość sporów (mln zł) | Niekorzystne wyroki dla banku | Prawomocne niekorzystne wyroki dla banku | Wygrane sprawy przez bank | Prawomocnie wygrane sprawy przez bank | Procent wygranych spraw przez bank |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2023 rok | 5,8 tys. | 1,938 mld | 1,303 | 197 | 40 | 3 | 2,98% (1,5% prawomocnie) |
| I kwartał 2024 roku | 6,7 tys. | 2,295 mld | 476 | 77 | 8 | 0 | 1,65% (0% prawomocnie) |
Sytuacja Pekao S.A. w kontekście uchwały frankowej III CZP 25/22
Z raportu Pekao S.A. wynika, że podmiot znacznie lepiej niż konkurencja radzi sobie z zawieraniem ugód ze swoimi klientami. Zawdzięcza to z pewnością umiejętności dostosowania oferty ugodowej do aktualnej sytuacji orzeczniczej w kraju. Zdaniem ekspertów już pierwsza połowa 2024 roku może przynieść zmierzch zainteresowania klientów Pekao S.A. polubownymi konwersjami kredytów. A powodem ma być… uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2024 roku.
Wątek uchwały pojawia się w raporcie kwartalnym Pekao S.A. na stronie 98. Jak wynika z deklaracji, Grupa nie oczekuje znaczącego wpływu uchwały SN na poziom rezerw dotyczących ryzyka prawnego kredytów w CHF. Podmiot podkreśla, że dotychczas stosowana metodyka uwzględnia już rozliczenia stron w oparciu o teorię dwóch kondykcji, nie zakłada zasądzania na rzecz którejś ze stron sporu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału czy też sądowej waloryzacji, ponadto bank ocenia prawdopodobieństwo uznania umowy za nieważną w przypadku stwierdzenia w niej klauzul abuzywnych na blisko 100 proc.
Naszym zdaniem Pekao S.A. już w ciągu najbliższych kilku miesięcy może się mocno zdziwić, podliczając swoją skuteczność w zawieraniu ugód i… zestawiając ją z nowymi pozwami sądowymi. Frankowicze stracili po uchwale SN ostatni powód do zwlekania z pozwem. Uchwała III CZP 25/22 bardzo zachęca do pozywania Pekao S.A. o nieważność umów frankowych, ponieważ:
- sądy krajowe dostały od SN jasny sygnał, że umowy, które zawierają klauzule abuzywne, powinny być uznawane za nieważne (gdy wykreślenie nieuczciwego warunku powoduje niemożność ustalenia kursu waluty obcej – a tak przecież jest niemal w każdym przypadku)
- decyzja Izby Cywilnej odbiera ostatnie argumenty tym nielicznym sędziom, którzy uważali, że umowy frankowe należy utrzymywać w mocy poprzez oparcie ich o średni kurs NBP, względnie, że należy je odfrankowić, czyli oprzeć o polską walutę i stawkę SARON
- sprawy sądowe o kredyty w CHF powinny teraz przyśpieszyć – raz, że sędziowie dostali jasne wytyczne, jak postępować z abuzywnymi umowami, a dwa, że Ministerstwo Sprawiedliwości już zapowiada szereg zmian mających usprawnić trwające procesy.
Co zyska frankowicz, pozywając Pekao S.A. w 2024 roku?
Kredytobiorca, który wygra z bankiem Pekao S.A. sprawę o nieważność umowy frankowej, zyska w praktyce „darmowy kredyt”. W 2024 roku to jednak bardzo duże uproszczenie, bo stawka w tej grze jest znacznie wyższa niż po prostu niepłacenie odsetek i kosztów dodatkowych za to, że bank pożyczył klientowi pieniądze. Ponadto frankowicz może zyskać następujące korzyści:
- odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie, obecnie 11,25 proc. rocznie – liczone od momentu, w którym podmiot dowiedział się o roszczeniu swojego klienta (czyli w praktyce należne za cały okres procesu)
- zarobek na różnicach w kursie walut – ktoś, kto płacił swoje raty kapitałowo-odsetkowe bezpośrednio w CHF, a teraz unieważni swoją umowę i doprowadzi do rozliczenia z bankiem wg teorii dwóch kondykcji, uzyska zwrot świadczenia nienależnego w walucie, w której było spełniane. Frank jest obecnie wart kilkadziesiąt procent więcej niż w latach, na które przypadała spłata kredytu – korzyść z tytułu różnic kursowych może wynosić tysiące złotych
- ściągnięcie hipoteki z kredytowanej nieruchomości – ponieważ umowa jest nieważna, bank nie może rościć sobie prawa do ustanowienia hipoteki na mieszkaniu kredytobiorcy. Po prawomocnym wyroku wpis banku w księdze wieczystej powinien zostać wykreślony. To ważne dla każdego frankowicza, który niedługo planuje sprzedaż swojego mieszkania.
Jak zatem widać, unieważnienie frankowego kredytu z portfela Pekao S.A. jest opcją daleko bardziej korzystną niż podpisanie z bankiem dobrowolnej ugody, poza sądem czy też w sądzie. Ugoda prowadzi bowiem do uznania, że umowa jest ważna, powinna być nadal wykonywana (na zmienionych warunkach), a to oznacza, że bank nadal może się bogacić kosztem swojego klienta.
Jakie wyroki zapadają przeciwko Pekao S.A. w sądach i ile zyskują Frankowicze?
Poniżej prezentujemy wyroki, które już zapadły przeciwko bankowi Pekao S.A. w związku z nieważnymi umowami kredytów denominowanych kursem CHF.
Pozew za spłacony kredyt i wygrana w 9 miesięcy. Frankowicze zyskują 150 tys. zł
Dnia 13 stycznia 2022 roku przed Sądem Okręgowym w Poznaniu zakończyło się postępowanie w sprawie XVIII C 494/21. Sprawa dotyczyła roszczenia zapłaty i została wytoczona bankowi Pekao S.A. przez kredytobiorców, którzy w całości spłacili swoją frankową umowę. Sąd uznał ich roszczenia za zasadne i zasądził na ich rzecz od banku kwoty 119 644,96 zł i 75 836,50 CHF z odsetkami za opóźnienie liczonymi od 27 kwietnia 2021 roku. Postępowanie trwało 9 miesięcy i w jego toku odbyły się dwie rozprawy. Zysk kredytobiorców z wyroku to 150 tys. zł.
Sprawę przeciwko Pekao S.A. prowadził adwokat Paweł Borowski.
Frankowicze wygrywają prawomocnie z Pekao S.A. w 11 miesięcy – orzeczenie z Krakowa
Dnia 12 czerwca 2023 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie odniósł się do apelacji Pekao S.A. od wyroku w sprawie I C 2169/22, wydanego przez Sąd Okręgowy. Sąd II instancji oddalił apelację pozwanego w całości, tym samym utrzymując w mocy decyzję sądu I instancji o nieważności kwestionowanych umów kredytowych. Sprawa przed Sądem Apelacyjnym toczyła się pod sygnaturą I ACa 540/23.
Frankowicze pozwali Pekao S.A. w związku z dwiema umowami kredytu, które podpisali z poprzednikiem prawnym pozwanego, bankiem BPH S.A. Podpisanie umów miało miejsce w 2004 i 2006 roku. Sąd zasądził od banku na rzecz powodów kwoty 76 816,07 zł i 301 258,02 zł wraz z odsetkami za opóźnienie. Całe postępowanie trwało 11 miesięcy, w tym apelacja zajęła jedynie 8 miesięcy.
Pełnomocnikiem kredytobiorców w tej sprawie był adwokat Paweł Borowski.
Były pracownik banku pozywa Pekao S.A. o nieważność umowy kredytu i wygrywa
Prawomocnym sukcesem kredytobiorcy zakończyła się sprawa I ACa 1226/23, rozpatrzona przez Sąd Apelacyjny w Lublinie. Sąd rozpatrzył apelację pozwanego Pekao S.A. od wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy dnia 25 maja 2023 roku (sygnatura sprawy I C 1657/22). Sąd II instancji w całości oddalił apelację pozwanego i obciążył go kosztami postępowania.
W niniejszej sprawie kredytobiorca walczył o nieważność umowy kredytu budowlano-hipotecznego z 2004 roku, zawartej z poprzednikiem prawnym Pekao S.A. bankiem BPH PBK S.A.). Sąd zasądził od banku na rzecz kredytobiorcy kwoty 54 703,59 zł i 26 091,53 CHF z odsetkami ustawowymi za zwłokę w zapłacie, liczonymi od 12 października 2022 roku. Wyrok jest prawomocny, a postępowanie trwało 23 miesiące.
Sprawę wyróżnia to, że powód to osoba, która w momencie zawierania spornej (i już prawomocnie nieważnej) umowy kredytowej była pracownikiem BPH PBK, czyli podmiotu, z którym owa umowa była podpisywana. Co więcej, powód pracował w tym banku na kierowniczym stanowisku, a kredyty w walutach obcych znajdowały się w obszarze jego zainteresowań zawodowych. Fakt ten nie był przeszkodą do unieważnienia umowy kredytowej i rozliczenia z bankiem tak, jakby umowa nigdy nie została zawarta.
Sprawę kredytobiorcy-byłego pracownika banku prowadzili adwokat Jacek Sosnowski oraz r. pr. Małgorzata Wilczek.
PODSUMOWANIE:
- W 2024 roku bank Pekao S.A. jest dobrze przygotowany do rozliczeń nieważnych umów frankowych – jego sytuacja finansowa jest znakomita, a rezerwy na ryzyka prawne – wystarczające
- Ugoda z bankiem Pekao S.A., choć może mieć korzystniejsze warunki niż u konkurencji, nie jest finansowo porównywalna z sądowym unieważnieniem umowy. Pozywając bank Pekao, frankowicz może zyskać znacznie więcej niż zawierając z nim ugodę
- Sądy jednoznacznie sprzyjają kredytobiorcom i uznają nieważność umów kredytowych denominowanych kursem CHF, które znajdują się w portfelu Pekao S.A. Obecnie bank przegrywa ponad 98 proc. postępowań. A będzie przegrywać jeszcze więcej po uchwale SN.
