29 stycznia 2025 r. WSA w Warszawie wydał wyrok w sprawie ze skargi rady nadzorczej Getin Noble Banku na decyzję BFG z dnia 29 września 2022 r. o objęciu banku procesem przymusowej restrukturyzacji. Sąd w całości uwzględnił skargę i orzekł, że decyzja BFG została wydana z naruszeniem prawa. Chodzi o niespełnienie wymogów operacyjnej niezależności pomiędzy kilkoma funkcjami, które BFG pełnił jednocześnie (1. organ ds. przymusowej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, 2. kurator/tymczasowy administrator GNB, 3. gwarant depozytów) i zapobiegnięcie potencjalnemu konfliktowi interesów. Wyrok warszawskiego sądu, stwierdzający wadliwość decyzji BFG o przymusowej restrukturyzacji, nie cofnie tej decyzji i nie zmieni faktu, że bank jest w stanie upadłości. Gdyby jednak wyrok uprawomocnił się w takim samym kształcie, otwarłaby się dla Frankowiczów z GNB droga do odszkodowań od Skarbu Państwa. Prawnicy i doradcy restrukturyzacyjni nie ukrywają, że udowodnienie przed sądem szkody powstałej na skutek decyzji BFG będzie trudne, tak jak i cała walka o odszkodowania, ale nie niemożliwe.
- WSA w Warszawie uwzględnił skargę rady nadzorczej GNB na decyzję BFG o przymusowej restrukturyzacji. Wyrok jest nieprawomocny, a BFG już zapowiedział skargę kasacyjną do NSA.
- Sąd uznał, że decyzja o przymusowej restrukturyzacji banku została wydana z naruszeniem prawa, bo nie zostały spełnione warunki niezależności operacyjnej pomiędzy kilkoma funkcjami sprawowanymi równolegle przez BFG.
- Wyrok WSA jest pierwszym krokiem w kierunku ubiegania się przez poszkodowanych w wyniku restrukturyzacji GNB Frankowiczów o odszkodowania od Skarbu Państwa.
- Prawnicy uważają, że rozstrzygnięcia skarg indywidualnych na decyzję BFG powinny być zbieżne ze stanowiskiem w sprawie ze skargi rady nadzorczej banku. Frankowicze muszą jednak liczyć się z tym, że perspektywa odszkodowań jest dosyć odległa. Rozpatrzenie 8 tys. indywidualnych skarg może zająć WSA kilka lat.
- Ubieganie się o odszkodowania będzie też wymagało od kredytobiorców udowodnienia przed sądem powstania szkody i oszacowania jej rozmiarów.
- Niezależnie od otwierających się perspektyw na odszkodowania, Frankowicze z GNB powinni zgłosić swoje wierzytelności w postępowaniu upadłościowym i starać się o unieważnienie umowy kredytowej przez sąd.
WSA w Warszawie: decyzja BFG o przymusowej restrukturyzacji GNB wydana z naruszeniem prawa
W dniu 29 stycznia br. WSA w Warszawie uwzględnił skargę rady nadzorczej GNB na decyzję BFG o objęciu banku przymusową restrukturyzacją. Sąd orzekający w składzie trzyosobowym uznał, że decyzja BFG została wydana z naruszeniem prawa.
Pisemne uzasadnienie wyroku nie zostało jeszcze sporządzone, ale WSA zamieścił na swojej stronie komunikat, w którym przedstawił ustne motywy rozstrzygnięcia. Wskazał w nich głównie na fakt, że podczas podejmowania decyzji BFG nie wypełniał wymogów operacyjnej niezależności, które zapobiegłyby powstaniu konfliktu interesów poprzez łączenie w jednym organie kilku funkcji. Decyzja BFG nie została więc wydana w warunkach bezstronności, co sprawiło że proces decyzyjny był zniekształcony.
Aby rozjaśnić co legło u podstaw niniejszego wyroku przypomnijmy kilka najważniejszych faktów. W dniu 29 września 2022 r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny wydał decyzję o objęciu Getin Noble Banku procesem przymusowej restrukturyzacji. BFG działał przy tym jako organ ds. procedury resolution (organ ds. przymusowej restrukturyzacji banków), przy czym funkcja ta miała umocowanie w ustawie z dnia z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
Ustawa ta zaimplementowała do polskiego porządku prawnego unijną Dyrektywę 2014/59/UE z 15 maja 2014 r. (nazywaną w skrócie BRRD), która stanowi, że organem ds. restrukturyzacji mogą być banki centralne, ministerstwa, organy administracji publicznej. Wyjątkowo funkcję tę może pełnić organ ds. nadzoru, pod warunkiem, że zostaną przyjęte odpowiednie procedury i rozwiązania strukturalne, które zagwarantują rozdzielenie funkcji nadzorczych od innych. Podobne stanowisko zajął TSUE w wyroku z 12 grudnia 2024 r. do sprawy C-118/23, zainicjowanej pytaniami prejudycjalnymi zadanymi przez WSA w Warszawie w związku z restrukturyzacją GNB. Stwierdził on, że jeśli nie ma odpowiednich przepisów krajowych gwarantujących niezależność, powinna ona być zapewniona poprzez właściwą organizację instytucji. Chodziło o to, żeby pracownicy BFG wykonujący poszczególne funkcje byli organizacyjnie (strukturalnie) oddzieleni i podlegali odrębnym trybom sprawozdawczości.
W dniu ogłoszenia decyzji o objęciu GNB procesem przymusowej restrukturyzacji BFG pełnił jednocześnie aż trzy funkcje tj. organu ds. restrukturyzacji, kuratora GNB oraz gwaranta depozytów. Jak ustalił WSA w Warszawie na podstawie przedstawionych mu do analizy dokumentów, w BFG nie było wówczas odpowiednich uzgodnień strukturalnych dla zagwarantowania operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów pomiędzy poszczególnymi funkcjami. To zaś przesądziło o tym, że decyzja BFG została wydana z naruszeniem prawa i dlatego WSA uwzględnił w całości skargę rady nadzorczej GNB.
Na rozpatrzenie czeka jeszcze około 8 tys. skarg złożonych przez inne osoby poszkodowane w wyniku decyzji BFG, w tym Frankowiczów, obligatariuszy oraz akcjonariuszy. Prawnicy oceniają, że rozstrzygnięcia w sprawach ze skarg indywidualnych powinny być zbieżne z tym wyrokiem. Podkreślają jednak, że wyrok jest na razie nieprawomocny i nie wiadomo czy utrzyma się w NSA.
BFG zapowiada skargę kasacyjną do NSA i tłumaczy motywy swojej decyzji w sprawie restrukturyzacji GNB
BFG ma 30 dni od momentu dostarczenia mu odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem na zaskarżenie wyroku WSA w Warszawie do NSA. Prezes BFG Maciej Szczęsny zapowiedział już, że kierowany przez niego organ skorzysta z prawa do złożenia skargi kasacyjnej do NSA. Choć wydaje się, że wyrok zaskoczył BFG oraz KNF, to jego wydźwięk jest przez przedstawicieli tych instytucji umniejszany.
Prezes BFG w komentarzu w mediach społecznościowych stwierdził, że wyrok WSA nie przeczy temu, iż decyzja o przymusowej restrukturyzacji GNB była najlepszą opcją aby ochronić deponentów i system finansowy. BFG powołuje się na spełnienie trzech ustawowych przesłanek do wydania decyzji o objęciu banku przymusową restrukturyzacją, które muszą być spełnione łącznie tj. 1). zagrożenie upadłością, 2). brak przesłanek, że działania nadzorcze, wczesnej interwencji lub ochrony instytucjonalnej pozwolą we właściwym czasie usunąć zagrożenie oraz 3). działania są konieczne w interesie publicznym. BFG wyjaśnił, że w tym konkretnym przypadku interes publiczny postrzegał jako stabilność sektora finansowego, ograniczenie zaangażowania środków publicznych i zapewnienie kontynuacji obsługi depozytów przyjmowanych od jednostek samorządu terytorialnego.
Wygląda na to, że BFG pomyślał o posiadaczach depozytów (GNB miał ponad 38 mld zł depozytów) oraz o dobru finansów publicznych i samorządów, ale ochrona praw konsumentów (29 tys. poszkodowanych w wyniku przymusowej restrukturyzacji Frankowiczów) nie mieści się już w pojęciu interesu publicznego. I tutaj dochodzimy do sedna problemu, tj. konfliktu interesów, który miał miejsce przy wydawaniu decyzji o restrukturyzacji banku. BFG podczas wydawania decyzji o restrukturyzacji działał jednocześnie jako gwarant depozytów, a interesy deponentów okazały się sprzeczne z interesami kredytobiorców frankowych.
Frankowicze poszkodowani na skutek decyzji BFG podjętej w warunkach konfliktu interesów
O ile decyzję o objęciu Getin Noble Banku przymusową restrukturyzacją niektórzy eksperci przewidywali wcześniej, to największe kontrowersje wzbudziła przyjęta przez BFG formuła. Przypomnijmy, że na mocy decyzji z końcówki września 2022 r. część działalności GNB została przeniesiona do banku pomostowego utworzonego przez 8 banków komercyjnych oraz BFG, który początkowo funkcjonował pod nazwą Bank BFG SA, a następnie zmienił nazwę na Velo Bank. Do tego banku trafiły wszystkie depozyty GNB oraz kredyty złotowe, natomiast kredyty powiązane z kursem franka szwajcarskiego pozostały w banku rezydualnym, którego los był z góry przesądzony. W dniu 20 lipca 2023 roku warszawski sąd ogłosił upadłość Getin Noble Banku.
Podejmując decyzję o takiej a nie innej formule restrukturyzacji BFG sprawił, że Frankowicze z GNB zostali pozbawieni możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu wadliwych umów kredytowych. Objęcie banku przymusową restrukturyzacją skutkowało bowiem brakiem możliwości podejmowania w stosunku do takiego podmiotu działań zabezpieczających oraz egzekucyjnych.
Co prawda, niektórzy eksperci skłaniają się ku tezie, że jedyną alternatywą dla restrukturyzacji banku była upadłość, ale być może ogłoszenie upadłości z pominięciem procedury restrukturyzacji pozwoliłoby oszczędzić środki z masy upadłościowej wydane na proces restrukturyzacji. W takiej sytuacji Frankowicze mieliby większe szanse na zaspokojenie swoich roszczeń z majątku upadłego banku.
Furtka do odszkodowań dla Frankowiczów z Getin Noble Bank już się nieco uchyliła
Korzystny dla rady nadzorczej GNB wyrok WSA w Warszawie, to pierwszy krok w kierunku do odszkodowań dla Frankowiczów i innych grup poszkodowanych w wyniku restrukturyzacji banku (właścicieli, akcjonariuszy, obligatariuszy). Aby było to możliwe, wcześniej musi dojść jeszcze do szeregu innych korzystnych zdarzeń. Przede wszystkim wyrok WSA musi się utrzymać w NSA. Trzeba będzie zatem jeszcze trochę poczekać, bo BFG – zgodnie z zapowiedziami – zapewne zaskarży ten wyrok.
W sytuacji gdyby podtrzymane zostało stanowisko o wydaniu przez BFG decyzji z naruszeniem prawa, istniałaby spora szansa, że rozstrzygnięcia skarg indywidualnych złożonych przez Frankowiczów i resztę poszkodowanych byłyby podobne. W takiej sytuacji mogliby oni ubiegać się o odszkodowania od Skarbu Państwa. Konieczne do tego byłoby jednak wykazanie, że ponieśli oni szkodę w wyniku decyzji BFG o przymusowej restrukturyzacji i podanie rozmiarów tej szkody. Prawnicy nie ukrywają, że udowodnienie powstania szkody nie będzie łatwe, ale nie niemożliwe. Kredytobiorcy mogą powoływać się na przykład na argument, że opóźnienie informacji o trwałej niewypłacalności banku spowodowało, że spłacali oni dłużej raty, których nie da się odzyskać. Inne argumenty to wydłużenie czasu uwzględnienia roszczeń w postępowaniu upadłościowym, czy obniżenie wartości masy upadłościowej na skutek kosztów przymusowej restrukturyzacji.
Decyzja BFG nie zostanie cofnięta. Warto podjąć w sądzie walkę o unieważnienie umowy kredytowej
Do tej beczki miodu trzeba jednak dodać łyżkę dziegciu. Wyrok WSA nie spowoduje cofnięcia decyzji o objęciu GNB przymusową restrukturyzacją oraz nie zmieni faktu, że bank jest w upadłości. Dlatego – niezależnie od postępowań przed WSA i poprawy perspektyw na uzyskanie odszkodowań od Skarbu Państwa – wszyscy Frankowicze powinni zgłosić swoje roszczenia w postępowaniu upadłościowym i starać się o unieważnienie umowy kredytowej przez sąd.
We wrześniu ubiegłego roku zapadła korzystna dla Frankowiczów z GNB uchwała Sądu Najwyższego nr III CZP 5/24 dopuszczająca możliwość prowadzenia przeciwko syndykowi banku postępowań o ustalenie nieważności umowy. Prawomocny wyrok sądu ustalający nieważność umowy kredytowej pozwala zaś legalnie nie płacić kolejnych rat, pozbyć się zobowiązania, uchronić przed roszczeniami syndyka oraz uwolnić nieruchomość od obciążenia hipoteką.
Podsumowanie
Droga do odszkodowań od Skarbu Państwa dla Frankowiczów poszkodowanych w wyniku przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku skróciła się po wyroku WSA z 29 stycznia 2025 r., który uznał że decyzja BFG została podjęta z naruszeniem prawa. Nadal są to jednak bardzo odległe perspektywy.
Zakładając nawet, że NSA podtrzyma ten wyrok, każdy z Frankowiczów będzie musiał jeszcze poczekać na wyrok w sprawie zainicjowanej własną skargą. Następnie konieczne będzie złożenie do sądu pozwu o odszkodowanie i udowodnienie w sądzie faktu poniesienia szkody. Cały proces może potrwać kilka lat, tym niemniej warto podjąć trud walki o odszkodowanie.
Niezależnie od działań przed WSA, Frankowicze z GNB powinni starać się zabezpieczyć swoje interesy na wszystkich możliwych frontach. Przede wszystkim zgłosić swoją wierzytelność za pośrednictwem KRZ do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym i ewentualnie złożyć sprzeciw, gdyby syndyk jej nie uwzględnił. Jednak jedynym sposobem na pozbycie się toksycznego kredytu i na legalne zaprzestanie spłaty rat jest złożenie do sądu pozwu o ustalenie nieważności umowy kredytowej. Po ubiegłorocznej uchwale SN sądy w normalnym trybie prowadzą postępowania dotyczące umów GNB w upadłości.
