Kolejny raz TSUE wspiera Frankowiczów – wyrok 10.06.21

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że nie obowiązuje termin przedawnienia w stosunku do konsumenta, który nie miał świadomości o bezprawnym charakterze warunku, zawartego w umowie o kredyt we frankach szwajcarskich. Zdaniem składu orzekającego, sam fakt poinformowania przez kredytodawcę o ryzyku kursowym, nie jest wystarczający. Opiera się bowiem na przypuszczeniu, że wzajemna relacja kursu franka z momentu zaciągnięcia zobowiązania do franka z momentu jego spłaty, będzie stabilna przez cały okres spłaty. W przypadku kredytów hipotecznych ma to niebagatelne znaczenie, ponieważ są to zazwyczaj kredyty zaciągnięte na 20 lub 30 lat. 

Kredyty hipoteczne w walucie obcej 

W latach 2008 – 2009 zostało zawartych wiele umów kredytowych we frankach szwajcarskich z zabezpieczeniem hipoteką, ale które podlegały spłacie w euro. Pożyczka ta miała na celu umożliwienie zakupu nieruchomości lub udziałów w spółkach tego sektora. Z tego typu kredytami, było oczywiście związane ryzyko walutowe. Umowy te zostały zawarte przez kredytobiorców z BNP Paribas Personal Finance. 

Ryzyko walutowe nie zostało wprost opisane w treści umów, ale z całokształtu tych dokumentów wynikało, że ma ono w całości obciążać jedynie kredytobiorców. W związku z problemami, jakie pojawiły się po radykalnych wahaniach kursów walutowych, konsumenci zwrócili się o pomoc do francuskich sądów. Nie byli bowiem w stanie spłacać rat, których kwoty tak radykalnie wzrosły w stosunku do tych z początku okresu kredytowania. Zadaniem sądów będzie rozstrzygnięcie, czy taka konstrukcja ryzyka walutowego powinna być wiążąca dla kredytobiorców w związku z dyrektywą w sprawie nieuczciwych warunków kredytów konsumenckich.

Sądy zaangażowane w to postępowanie, czyli tribunal d’instance w Lagny-sur-Marne oraz tribunal de grande instance w Paryżu postanowiły zwrócić się bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, aby wyjaśnić kwestie interpretacyjne wydanej przez ten organ dyrektywy. 

Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie kredytów frankowych 

Trybunał stoi na stanowisku, że nieuczciwe warunki w umowie kredytowej nie są w ogóle wiążące dla konsumentów, dlatego należy je traktować tak, jak gdyby nigdy nie istniały. W związku z tym, prawo konsumenta do wniesienia powództwa w tej sprawie, nie może zostać ograniczone jakimkolwiek terminem przedawnienia. 

Niemniej jednak, stanowisko TSUE nie koliduje z krajowym porządkiem prawnym i wynikającymi z niego regulacjami w kontekście przedawnienia terminu do wniesienia powództwa w przedmiocie skutków restytucyjnych stwierdzenia omawianej nieważności. 

Jedyne na co Trybunał Sprawiedliwości UE położył nacisk to fakt, że termin przedawnienia o zwrot wpłaconych na mocy nieuczciwego zapisu umownego rat kredytu, nie może się przedawnic w stosunku do konsumenta. Pozbawiłoby to bowiem wielu kredytobiorców możliwości walki o swoje prawa, zanim w ogóle powzięliby informacje o możliwości wykroczenia takowego powództwa. 

Trybunał Sprawiedliwości UE pozostawił w kompetencjach sądów krajowych ocenę tego, czy sporne warunki kredytowe są istotnym elementem umowy, a co za tym idzie czy są ich przedmiotem. Wówczas badanie takiego warunku pod kątem nieuczciwości będzie możliwe tylko wówczas, gdy jest on napisany przystępnym językiem. 

Trybunał zwrócił także uwagę, że samo poinformowanie klienta o ryzyku walutowym, nawet kilkukrotne nie jest wystarczające. Jest to bowiem jedynie hipotetyczne założenie, że kurs franka uytrzyma się przez cały okres spłaty kredytu na stabilnym poziomie. W większości przypadków konsumenci nie byli natomiast informowani o wpływie gospodarki w wymiarze światowym, na zaciągniete przez nich zobowiązania kredytowe. 

Trybunał Sprawiedliwości UE podkreśli również dominującą pozycję banków przy tego typu umowach, co z kolei prowadzi do zaburzenia równowagi między prawami i obowiązkami stron, wynikającymi z zawartych umów kredytowych we frankach szwajcarskich. To bowiem banki mają realny wpływ na kursy poszczególnych walut i niejako kreują rynek walutowy. Tym samym, to nie konsument powinien zostać obarczony pełny  ryzykiem walutowym, wynikającym z zawarcia umowy we frankach szwajcarskich. 

Banki zdaniem Trybunału nie udzieliły kredytobiorcom jasnych i jednoznacznych informacji w zakresie ryzyka walutowego, a konsekwencje ponoszone przez konsumentów są niewspółmierne do pożyczonych kwot. To nie kredytobiorca powinien zdaniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ponosić konsekwencje radykalnych zmian kursów walut.