Podczas środowej konferencji prasowej Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar przekazał ważne dla tysięcy Frankowiczów informacje. W przygotowywanym projekcie tzw. ustawy frankowej przewidziano rozwiązanie polegające na automatycznym zawieszaniu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych tuż po wniesieniu przez kredytobiorcę pozwu. Frankowicze nie będą musieli składać wraz z pozwami wniosków o zabezpieczenie roszczenia oraz czekać kilka tygodni, a nawet miesięcy, na wydanie przez sąd I instancji postanowienia w tej sprawie oraz na ewentualne rozpatrzenie zażalenia przez sąd II instancji. Kredytobiorcy frankowi mogą odetchnąć z ulgą – wszystko wskazuje na to, że przygotowywana przez resort sprawiedliwości ustawa nie jest pisana pod dyktando banków, ale ma rzeczywiście uprościć i usprawnić procesy frankowe oraz odciążyć sądy. Wśród innych korzystnych dla Frankowiczów rozwiązań zapowiadanych przez MS znalazło się m.in. wydawanie wyroków na posiedzeniach niejawnych, przesłuchiwanie świadków zdalnie lub na piśmie oraz rozliczanie umowy kredytowej przez sąd na wniosek konsumenta.
- Minister Sprawiedliwości zapowiedział, że ustawa frankowa zwolni kredytobiorców z obowiązku dalszej spłaty rat już po złożeniu przez nich pozwu i bez konieczności składania do sądu wniosku o zabezpieczenie.
- Banki zostaną ustawowo zobligowane do zaniechania poboru rat kapitałowo-odsetkowych po tym jak otrzymają od kredytobiorcy pozew.
- Wśród innych rozwiązań planowanych do wprowadzenia na mocy ustawy frankowej jest m.in. możliwość rozliczenia umowy kredytowej na podstawie teorii salda (a nie dwóch kondykcji), jeśli tak zażyczy sobie konsument, i dokonanie potrącenia wzajemnych roszczeń.
- Orzekanie na posiedzeniach niejawnych (a nie na rozprawie) oraz przesłuchiwanie świadków zdalnie lub na piśmie powinno przyspieszyć sprawy frankowe.
Będzie automatyczne zwieszanie spłaty rat kredytów frankowych po złożeniu pozwu
Od lipca br. w resorcie sprawiedliwości trwają prace nad ustawą o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw frankowych, w skrócie nazywaną ustawą frankową. Projekt jest opracowywany przez zespół powołany w ramach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego pod kierownictwem prof. Marcina Dziurdy. Aktywny udział w tych pracach bierze też Pełnomocniczka MS ds. ochrony praw konsumentów dr Aneta Wiewiórowska-Domagalska.
Przedstawiciele MS już kilka miesięcy temu sygnalizowali, że zamierzają wprowadzić zmiany zasad wstrzymywania spłaty rat kredytów frankowych. Początkowo była mowa o tym, że Frankowicze będą nadal musieli składać do sądów wnioski o zabezpieczenie, ale ich rozpatrywaniem zajmą się referendarze sądowi, tak aby odciążyć sędziów.
Później nastąpiła zmiana koncepcji, resort sprawiedliwości poinformował, że przygotowuje rozwiązanie legislacyjne pozwalające na automatyczne wstrzymanie spłaty rat już po złożeniu do sądu pozwu lub najpóźniej wraz z doręczeniem do banku odpisu pozwu. Kredytobiorcy frankowi zareagowali na tę zapowiedź z entuzjazmem.
Choć sądy w okresie ostatniego 1,5 roku chętniej niż wcześniej udzielają zabezpieczeń polegających na wstrzymaniu spłaty rat kredytów frankowych (dzieje się tak po wyroku TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. do sprawy C-287/22), to cała procedura związana ze składaniem wniosku i ewentualnego zażalenia na niekorzystne postanowienie trwa często kilka miesięcy.
Środowisko Frankowiczów nieco zaniepokoiło się po tym jak dwa tygodnie temu Minister Sprawiedliwości przedstawił założenia reformy „Sprawne sądy”, którego jednym z 10 filarów są sprawy frankowe. Podczas prezentacji założeń programu, w tym tych dotyczących usprawnienia procesów frankowych, zabrakło informacji na temat automatycznego wstrzymania spłaty rat. Dzisiaj wszystko jest już na szczęście jasne.
Podczas konferencji prasowej w środę 4 grudnia br. Minister Adam Bodnar potwierdził, że w ustawie frankowej znajdzie się rozwiązanie polegające na automatycznym zaprzestaniu przez bank poboru rat kapitałowo-odsetkowych w momencie kiedy otrzyma on od kredytobiorcy pozew. Frankowicze nie będą musieli składać do sądów wniosków o zabezpieczenie – zostaną z mocy prawa automatycznie zwolnieni z dalszej spłaty kredytu. Banki będą na mocy ustawy frankowej zobowiązane do zaprzestania pobierania rat z tytułu zakwestionowanych przez Frankowiczów umów kredytowych.
To doskonała informacja dla tysięcy kredytobiorców frankowych. Dzięki planowanym zmianom legislacyjnym w mig pozbędą się problemu spłaty wysokich rat kredytu i odciążą domowe budżety. Wyeliminuje to też niepewność związaną z decyzją sądu oraz skróci czas trwania postępowań.
Inne usprawnienia procesów frankowych zaplanowane przez MS
Projekt ustawy frankowej ma być gotowy do końca grudnia. Resort sprawiedliwości zapowiada, że ustawa będzie miała krótkie vacatio legis i szybko wejdzie w życie. Wśród wymienionych przez Ministra Bodnara innych rozwiązań przewidzianych w projekcie ustawy frankowej znalazły się:
- orzekanie w sprawach frankowych w I instancji na posiedzeniach niejawnych
- przesłuchiwanie świadków zdalnie lub na piśmie, nawet wbrew woli strony
- rozliczenie umowy kredytowej zgodnie z teorią salda (na wniosek konsumenta)
- zniesienie ograniczeń w możliwości zgłaszania zarzutu potrącenia (będzie można go zgłosić aż do zakończenia postępowania w II instancji)
- łączenie w jedno postępowań z powództwa kredytobiorcy i z powództwa banku dotyczących tej samej umowy kredytowej
Zmiany legislacyjne idą w dobrym kierunku i wydaje się, że kredytobiorcy powinni na nich sporo skorzystać. Orzekanie na posiedzeniach niejawnych oraz zniesienie obowiązku przesłuchiwania świadków podczas rozprawy stacjonarnej znacząco skróci czas trwania postępowań (nie będzie konieczności wyznaczania dodatkowych terminów rozpraw). Natomiast rozliczenie umowy przez sędziego przebiegnie szybko i da kredytobiorcy gwarancję, że wszystkie jego wpłaty z tytułu umowy zostaną zaliczone w poczet spłaty kapitału kredytu.
Oczywiście zyskają na tym też sądy, które zostaną odciążone od części obowiązków. W niektórych zadaniach orzeczników i resztę personelu sądów wspomoże sztuczna inteligencja.
Wzmocnienie kadrowe wydziałów i sekcji frankowych oraz wsparcie sędziów przez nowoczesne technologie (projekt Digitalny Asystent Sędziego)
Wśród ogłoszonych dwa tygodnie temu założeń programu „Sprawne sądy” znalazła się informacja, że w roku 2025 sądy zostaną wzmocnione kadrowo przez 1.159 dodatkowych asystentów sędziowskich (środki na ten cel zostały zabezpieczone w budżecie). Wydziały i sekcje rozstrzygające sprawy frankowe w dużych sądach okręgowych mają otrzymać 50 dodatkowych asystentów. Sędziowie orzekający w procesach frankowych uzyskają w ten sposób realne wsparcie, co powinno się przełożyć na szybsze wyroki.
Oprócz czynnika ludzkiego, pomocne w pracy sędziów będą rewolucyjne zmiany technologiczne. W trzech parach sądów okręgowych i apelacyjnych ruszył już pilotaż projektu Digitalny Asystent Sędziego (DAS), który odnosi się stricte do spraw frankowych. Projekt składa się z czterech modułów, które będą wdrażane stopniowo – najpierw w sądach objętych pilotażem, a później w pozostałych. Zakończenie pilotażu projektu DAS jest zaplanowane na połowę 2026 roku, ale poszczególne moduły będą mogły być udostępniane sądom wcześniej.
Pierwszy moduł projektu DAS to digitalizacja postępowań i ich oznakowanie optyczne w technologii OCR, ułatwiające odszukiwanie dokumentów i automatyczne rozpoznawanie tekstu. Drugi moduł to baza orzeczeń TSUE w sprawach frankowych (jest ich około 200). Wyroki zostaną uporządkowane i skategoryzowane, tak aby sędziowie mogli łatwo do nich sięgać. Baza będzie wyznaczała standardy orzecznictwa TSUE obowiązujące sędziów. Trzeci moduł to kalkulator umożliwiający rozliczenie stron sporu z umowy kredytowej. Narzędzie to pozwoli sędziom na szybkie rozliczenie umowy poprzez potrącenie wzajemnych roszczeń kredytobiorcy i banku. Kalkulator ma uwzględniać wszystkie roszczenia Frankowiczów (w tym zwrot rat kapitałowo-odsetkowych, opłat, prowizji, składek na UNNW oraz odsetki za opóźnienie). Czwarty moduł będzie tworzył na użytek sędziów projekty pism procesowych i uzasadnień wyroków.
Frankowicze nie muszą obawiać się tego, że wkrótce ich sprawy zaczną rozstrzygać roboty zamiast sędziów. Algorytmy sztucznej inteligencji mają jedynie ograniczyć ilość akt papierowych w sądach oraz ułatwić sędziom pracę. Sprawy frankowe są na tyle podobne do siebie, a orzecznictwo jednorodne i ugruntowane, że możliwa jest częściowa automatyzacja tych postępowań.
Warto też wspomnieć, że MS prowadzi prace legislacyjne oraz techniczne umożliwiające otwarcie portalu informacyjnego sądów, tak aby pełnomocnicy stron mogli składać pozwy i pisma procesowe drogą elektroniczną. Za pośrednictwem tego portalu ma odbywać się też elektroniczne zatwierdzanie ugód frankowych.
Doskonałe perspektywy dla Frankowiczów procesujących się z bankami
Założenia ustawy frankowej, w tym zapowiadane automatyczne zawieszanie spłaty rat po złożeniu pozwu, dają podstawy by sądzić, że przyszłość Frankowiczów rysuje się w kolorowych barwach. Tymczasem kończący się rok już przyniósł wiele pozytywnych zmian.
W 2024 roku pojawiło się kilka nowych trendów. Banki coraz częściej rezygnują ze składania apelacji, dzięki czemu kredytobiorcy uzyskują prawomocne wyroki znacznie szybciej, już na etapie I instancji. Prawomocne wyroki uzyskane w kilka miesięcy po złożeniu pozwu nie należą do rzadkości. Warto zaznaczyć, że w wielu sprawach wyroki już teraz zapadają na posiedzeniach niejawnych, nawet bez przesłuchiwania stron.
Od początku roku sądy zasądzają na rzecz kredytobiorców pełne odsetki za opóźnienie, które zwiększają korzyści z wygranych o kilkanaście, a nawet o kilkadziesiąt procent. Zyski z unieważnienia umów kredytowych idą w setki tysięcy złotych, a czasami są liczone w milionach złotych. Odsetek prawomocnych wygranych Frankowiczów z bankami wynosi aż 99 procent!
Przykłady szybkich prawomocnych wygranych
W momencie gdy wejdzie w życie przepis o automatycznym zawieszaniu spłaty rat po złożeniu pozwu, sądy mogą zostać zalane potężną falą nowych spraw. Dlatego nie należy zwlekać z decyzją o pozwaniu banku. Dla tych osób, które wahają się czy warto pozwać bank, prezentujemy pokrótce dwie przykładowe tegoroczne wygrane Frankowiczów.
Kredytobiorca wygrał z syndykiem Getin Noble Bank w Krakowie w 3 miesiące, bez wizyty w sądzie
Sprawa o sygn. I C 492/24 toczyła się przed Sądem Okręgowym w Krakowie przeciwko syndykowi Getin Noble Banku w upadłości a dotyczyła umowy frankowej tego banku z 2008 roku. Sąd po upływie zaledwie 3 miesięcy od złożenia pozwu, w dniu 14 marca 2024 roku na posiedzeniu niejawnym uznał sporną umowę za nieważną z uwagi na zawarte w niej niedozwolone postanowienia odnoszące się do klauzul indeksacyjnych. Wyrok zapadł wyłącznie w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, bez przesłuchiwania kredytobiorcy. Sąd pominął też dowód z opinii biegłego. Syndyk GNB musi zwrócić kredytobiorcy koszty procesu w wysokości 11.817 zł. Sprawę prowadziła Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni.
Prawomocna wygrana Frankowiczów z Santander BP w Gdańsku w 14 miesięcy, bez apelacji. Zysk z wyroku 296 tys. zł
Sprawa o sygn. I C 507/23, która toczyła się przed Sądem Okręgowym w Gdańsku przeciwko Santander Bank Polska, dotyczyła umowy frankowej pn. „Ekstralokum” dawnego Kredyt Banku, zawartej w 2008 roku. W wyroku z dnia 25 kwietnia 2024 r. sąd uznał tę umowę za nieważną i zasądził od banku na rzecz kredytobiorców kwoty 52.321,13 zł i 36.420,96 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie należnymi od dnia 19 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty, plus zwrot kosztów procesu w wysokości 6.417 zł. Wyrok zapadł po upływie zaledwie 14 miesięcy od złożenia pozwu i jest już prawomocny, bo bank nie zdecydował się na apelację. Korzyść Frankowiczów z prawomocnej wygranej z Santander BP sięgnęła sumy 296 tys. zł. Reprezentowała ich Kancelaria Adwokacka Paweł Borowski.
Podsumowanie
Minister Sprawiedliwości ogłosił oficjalnie, że będący na ukończeniu projekt ustawy frankowej przewiduje rozwiązanie polegające na automatycznym zawieszaniu dalszej spłaty rat kredytu po złożeniu przez kredytobiorcę pozwu.
Reszta zapowiadanych zmian, w szczególności orzekanie przez sądy I instancji na posiedzeniach niejawnych, przesłuchiwanie świadków zdalnie lub na piśmie oraz rozliczanie przez sędziów umów na wniosek konsumenta, także wydają się pozytywne i niezagrażające interesom Frankowiczów. Oczywiście więcej będzie można powiedzieć dopiero po opublikowaniu projektu ustawy frankowej.
