Frankowicze mają coraz większy problem ze spłatą rat kredytowych ze względu na rosnący regularnie kurs franka oraz czerwcową podwyżkę stóp procentowych w Szwajcarii. Szwajcarski bank centralny zapowiedział rychłe odejście od polityki utrzymywania ujemnych stóp procentowych, tak więc osoby spłacające raty kredytów waloryzowanych kursem CHF czekają trudne miesiące. Istnieje jednak legalny sposób na wstrzymanie płatności rat. Jest to instytucja prawna pod nazwą zabezpieczenie roszczeń, której celem jest ochrona interesów powoda na czas trwania procesu. Skorzystać z niej mogą Frankowicze, którzy złożą do sądu pozew, domagając się unieważnienia wadliwej umowy kredytowej. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, kredytobiorca jest zwolniony z obowiązku spłaty rat do momentu uzyskania prawomocnego wyroku. To zdecydowanie lepsze rozwiązanie niż rządowe wakacje kredytowe, którymi nie zostali objęci Frankowicze.
- Frankowicze po pozwaniu banku mogą legalnie zaprzestać spłaty wysokich rat kredytowych, jeżeli sąd udzieli im zabezpieczenia roszczeń. Wniosek w tej sprawie należy kierować do sądu, który rozpatruje sprawę o unieważnienie wadliwej umowy kredytowej.
- Poza wstrzymaniem obowiązku spłaty rat na cały czas trwania procesu, kredytobiorcy są także chronieni przed ewentualnymi działaniami windykacyjnymi banku, możliwością wypowiedzenia umowy kredytowej oraz umieszczenia ich danych w bazie dłużników.
- Niektóre sądy (w tym wydział frankowy Sądu Okręgowego w Warszawie) podzielają pogląd, że zabezpieczenia powinno się udzielać w sytuacji, gdy kredytobiorca spłacił już cały pożyczony kapitał. Jednak osoby, które jeszcze nie oddały do banku kwoty nominalnej kredytu, również mają szanse na wstrzymanie spłaty rat, jeżeli wniosek zostanie odpowiednio umotywowany.
- Poniżej podajemy przykłady dwóch spraw, w których sąd zawiesił spłatę rat do czasu uprawomocnienia się wyroku unieważniającego umowę kredytową.
Zabezpieczenie roszczeń Frankowiczów
Na przestrzeni ostatnich miesięcy orzecznictwo sądów wyraźnie poszło w kierunku jak największej ochrony praw konsumenta. Sędziowie zdają sobie sprawę, że procesy frankowe mogą kończyć się po kilku miesiącach albo trwać latami, dlatego kredytobiorcy powinni być odpowiednio zabezpieczeni na czas trwania procesu.
Dzięki instytucji prawa cywilnego pod nazwą zabezpieczenie roszczeń istnieje możliwość zawieszenia spłaty rat przez cały okres trwania postępowania sądowego o unieważnienie umowy kredytowej.
Wstrzymanie płatności rat odbywa się legalnie – potrzebne jest do tego postanowienie sądu, który ustosunkowuje się do wniosku złożonego przez osobę zainteresowaną, czyli kredytobiorcę.
Jeżeli sąd zaakceptuje wniosek, kredytobiorca może odetchnąć od spłaty coraz wyższych rat kredytu i nie martwić się nieustannie jaki maksymalny pułap osiągnie kurs franka szwajcarskiego.
Jest to niewątpliwa ulga dla domowego budżetu, gdyż pozwala kredytobiorcy oraz jego bliskim czekać w komfortowych warunkach na prawomocne rozstrzygnięcie sądu w sprawie ustalenia nieważności umowy kredytowej.
Poza wstrzymaniem obowiązku spłaty rat, zabezpieczenie roszczenia zazwyczaj oznacza także zakaz wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej, podejmowania przez niego działań windykacyjnych wobec kredytobiorcy oraz wpisywania jego danych do rejestru dłużników BIK. Konsument jest więc w pełni chroniony przed ewentualnymi restrykcjami ze strony banku.
Wniosek o wstrzymanie spłaty rat
Wniosek o zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie spłaty rat jest na ogół składany wraz z pozwem przeciwko bankowi, ale można go także złożyć na każdym etapie sprawy sądowej.
Sąd jest zobligowany ustosunkować się do niego w pierwszej kolejności i zwykle czyni to maksymalnie w przeciągu kilku tygodni. Obie strony, tj. kredytobiorca i bank, mają prawo w ciągu 7 dni od uzyskania pisemnego uzasadnienia postanowienia złożyć zażalenie na decyzję sądu w sprawie udzielenia zabezpieczenia, bądź jego odmowy.
Dobre kancelarie frankowe w cenie usługi oferują możliwość złożenia wniosku o zabezpieczenie, jeżeli jest on w danej sytuacji uzasadniony. Sąd może się bowiem przychylić do wniosku tylko w razie spełnienia dwóch przesłanek tj. w sytuacji gdy roszczenie dotyczące nieważności umowy zostanie uprawdopodobnione oraz wykazany zostanie interes prawny kredytobiorcy.
Jeżeli chodzi o kwestię pierwszą, strona powodowa musi zaprezentować argumenty przemawiające za nieważnością umowy (np. klauzule abuzywne, naruszenie przez bank ustawy Prawo bankowe, nierównowaga kontraktowa stron, niedopełnienie przez bank obowiązków informacyjnych).
Natomiast interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia kredytobiorca ma w sytuacji, gdy brak zabezpieczenia utrudniłby lub uniemożliwiłby w przyszłości wykonanie orzeczenia sądu albo osiągnięcie celu postępowania. Odnosi się to do niepewności stanu prawnego, który uzasadnia konieczność ochrony konsumenta na czas trwania procesu.
Kiedy można uzyskać zabezpieczenie i nie płacić rat?
Nie ma jednorodnej praktyki w kwestii udzielania Frankowiczom zabezpieczenia roszczeń, ale wiele sądów podziela stanowisko wydziału frankowego w Sądzie Okręgowym w Warszawie (XXVIII Wydział Cywilny).
Tuż po powołaniu do życia tego wydziału w 2021 roku, jego kierownictwo zakomunikowało, że będzie udzielać zabezpieczenia roszczeń w przypadku, jeżeli kredytobiorca spłacił już całość kapitału kredytu. Kontynuowanie spłaty zobowiązań doprowadziłoby bowiem do bezpodstawnego wzbogacenia banku oraz zwiększenia skali rozliczeń stron po prawomocnym wyroku unieważniającym umowę.
Nie oznacza to jednak, że osoby które jeszcze nie oddały bankowi kwoty nominalnej kredytu, nie mają szans na uzyskanie sądowego zabezpieczenia. Warto tutaj podkreślić, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego nr III CZP 11/20 z 16.02.2021 r., roszczenia banku i kredytobiorcy są niezależne (tzw. teoria dwóch kondykcji), zatem udzielenie zabezpieczenia nie powinno być warunkowane poziomem spłaty kapitału kredytu. Dużo w tej kwestii zależy od dobrego umotywowania wniosku, co warto powierzyć doświadczonemu prawnikowi frankowemu.
Innym aspektem branym pod uwagę przez sądy podczas pochylania się nad wnioskami o zabezpieczenie roszczeń jest kondycja finansowa banku. W przypadku banków w stanie restrukturyzacji lub tym bardziej upadłości, dochodzenie roszczeń przez Frankowiczów może być w przyszłości utrudnione.
Jest to argument za udzieleniem kredytobiorcy zabezpieczenia, tak aby nie płacił on dalej rat w wykonaniu nieważnej umowy, jeżeli później musiałby i tak dochodzić ich zwrotu. Obecnie kilka banków frankowych ma ewidentnie bardzo trudną sytuację (m.in. Getin Noble Bank, Bank BPH), a wiele innych może się niebawem w takiej sytuacji znaleźć na skutek coraz większej liczby pozwów frankowych i miliardowych rezerw tworzonych na ryzyko prawne związane z kredytami w CHF.
Postanowienia sądowe o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń – przykłady
Poniżej dwa przykłady postępowań, w których sąd udzielił kredytobiorcom zabezpieczenia roszczeń. Obie sprawy toczyły się przed Sądem Okręgowym w Warszawie (wydział frankowy).
Zawieszenie spłaty rat kredytu „Ekstralokum” dawnego Kredyt Banku (Santander BP)
Sprawa o sygn. akt XXVIII C 4053/21, dotycząca umowy kredytowej pn. „Ekstralokum” dawnego Kredyt Banku (obecnie Santander Bank Polska), zakończyła się wyrokiem sądu I instancji wydanym w dniu 4 kwietnia 2022 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił roszczenie główne kredytobiorców o ustalenie nieważności umowy oraz o zapłatę przez bank nieprawnie pobranych kwot (192.807,20 zł i 104.262,30 CHF wraz z odsetkami). Wcześniej jednak udzielił kredytobiorcom zabezpieczenia roszczeń.
Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zostało wydane 27 stycznia 2022 r. Na mocy tego postanowienia wstrzymany został obowiązek spłaty rat kredytu od lutego 2022 do czasu uprawomocnienia się wyroku.
Kredytobiorcy z Raiffeisen Banku nie muszą dalej płacić rat
W sprawie pod sygn. akt XXVIII C 3655/21 Sąd Okręgowy w Warszawie wydał postanowienie o zawieszeniu spłaty rat kredytu frankowego Raiffeisen Banku, o co wnioskowali kredytobiorcy.
Sąd udzielił klientom Kancelarii Sosnowski, domagającym się unieważnienia umowy kredytowej, zabezpieczenia roszczeń poprzez wstrzymanie obowiązku spłaty rat do czasu wydania prawomocnego wyroku.
Bank co prawda zaskarżył postanowienie sądu, ale zażalenie nie zostało uwzględnione, tak więc zabezpieczenie jest prawomocne. Kredytobiorcy mogą dziś cieszyć się również z pozytywnego wyroku unieważniającego umowę wydanego w dniu 17 stycznia 2022 roku oraz z zasądzonej na ich rzecz kwoty 105.358,82 zł wraz z odsetkami.
