W najbliższy czwartek 21 marca br. odbędzie się na forum TSUE rozprawa w polskiej sprawie C-118/23, zainicjowanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie w związku z ogromną liczbą skarg wniesionych na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o objęciu Getin Noble Banku przymusową restrukturyzacją. Największą grupę skarżących stanowią Frankowicze, którzy czują się poszkodowani w wyniku przyjętej formuły restrukturyzacji. Praktycznie wyeliminowała ona możliwość dochodzenia roszczeń na podstawie zawartych w umowach kredytowych klauzul abuzywnych. Kredytobiorcy frankowi oraz pozostałe osoby, które wniosły skargi do WSA (m.in. akcjonariusze i obligatariusze), liczą na to że już w przyszłym tygodniu zapadnie korzystny dla nich wyrok TSUE, co otworzy im drogę do dochodzenia odszkodowań od Skarbu Państwa. Stanowisko unijnego Trybunału będzie miało znaczenie także dla przebiegu przyszłych postępowań restrukturyzacyjnych, jeśli okaże się że BFG nie może łączyć funkcji organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji z organem gwarantującym depozyty.
- W najbliższy czwartek odbędzie się ważna dla Frankowiczów rozprawa na forum TSUE dotycząca skarg na wadliwość decyzji BFG o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku. Z uwagi na złożony charakter sprawy nie wiadomo czy od razu zapadnie wyrok.
- TSUE ma rozwiać wątpliwości czy WSA w Warszawie powinien rozpoznawać skargi w trybie indywidualnym, czy łącznie i jak powinna przebiegać procedura aby zapewnić ich rozpoznanie w rozsądnym czasie. W związku z kilkunastoma tysiącami skarg złożonych przez Frankowiczów i inne osoby poszkodowane w wyniku decyzji BFG, sprawa ma bezprecedensowy charakter.
- WSA w Warszawie zapytał też TSUE czy nie doszło do naruszenia przepisów przy wydawaniu decyzji przez BFG, który łączy kilka funkcji – jest organem ds. restrukturyzacji banków i równolegle gwarantem depozytów. Ponadto pełnił funkcję kuratora Getin Noble Banku. Eksperci sugerują konflikt interesów.
- Niestety stwierdzenie przez TSUE, że decyzja o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku została wydana z naruszeniem prawa nie da sądowi możliwości jej cofnięcia, ani nie wpłynie na skuteczność czynności podjętych na tej podstawie. Potencjalnie otworzy jednak Frankowiczom drogę do dochodzenia odszkodowań od Skarbu Państwa.
Ciąg dalszy kontrowersji dotyczących przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku
Zbliża się termin wyczekiwanej przez Frankowiczów z Getin Noble Banku rozprawy na forum TSUE do sprawy o sygn. C-118/23, w ramach której Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zadał cztery pytania prejudycjalne. To właśnie do WSA w Warszawie wpłynęło kilkanaście tysięcy skarg na decyzję BFG z końca września 2022 roku o objęciu GNB przymusową restrukturyzacją. Największą grupę skarżących stanowią Frankowicze, ale skargi wnieśli też akcjonariusze (w tym główny akcjonariusz Leszek Czarnecki), obligatariusze i rada nadzorcza banku poddanego procesowi restrukturyzacji.
Przypomnijmy, że w wyniku decyzji BFG z 30 września 2022 roku z Getin Noble Banku wydzielono „zdrową” część, która została przeniesiona do nowo utworzonego banku pomostowego (Velobank), a toksyczne produkty (w tym kredyty waloryzowane kursem franka szwajcarskiego) pozostały w banku rezydualnym, który od lipca 2023 roku jest w stanie upadłości. W wyniku przyjętej formuły restrukturyzacji Frankowicze i inne osoby poszkodowane praktycznie utracili szanse na odzyskanie w pełni swoich roszczeń. Majątku pozostawionego w upadłym banku z pewnością nie wystarczy na zaspokojenie wszystkich wierzycieli w pełnej wysokości.
Tymczasem utworzony przez BFG Velobank, w którym udziały posiada także osiem banków komercyjnych, ma się świetnie. Właśnie trwa procedura wyłonienia nabywcy większościowego pakietu akcji – bank przypuszczalnie do końca marca 2024 roku zostanie sprzedany. Zainteresowane zakupem akcji banku są dwie amerykańskie firmy (Cerberus Capital Management LP oraz JC Flowers). Nic w tym dziwnego, skoro Velobank po pozbyciu się problemu kredytów frankowych ma opinię „najzdrowszego” banku działającego w Polsce. Za ostatni rok zaraportował zysk w wysokości 446,7 mln zł. Aktywnie sprzedaje też złotowe kredyty mieszkaniowe – oferuje jedne z najlepszych na rynku warunków przy wyliczaniu zdolności kredytowej. Posiadacze kredytów frankowych Getin Noble Banku zostali więc na lodzie, a Velobank bez problemu dalej sprzedaje kredyty hipoteczne.
Rozprawa na forum TSUE w czwartek 21 marca. Czego dotyczą pytania zadane przez WSA?
Na czwartek 21 marca zaplanowana jest rozprawa w sprawie C-118/23, która przeszła już etap prezentacji przez strony uwag na piśmie. W związku z ogromną liczbą skarżących nie jest przesądzone czy TSUE w tym dniu wyda już wyrok. Niewykluczone, że wcześniej poprosi o opinię swojego Rzecznika Generalnego. Wiadomo natomiast, że w najbliższy czwartek strony będą mogły przedstawić 15 minutowe stanowiska i udzielić odpowiedzi na szczegółowe zagadnienia poruszone w pytaniach prejudycjalnych.
WSA w Warszawie – w związku z bezprecedensowym charakterem sprawy, niespotykaną dotąd liczbą skarg oraz powziętymi wątpliwościami co do sposobu ich procedowania, a także co do zgodności przeprowadzonej restrukturyzacji GNB z prawem unijnym – zdecydował się zadać TSUE cztery pytania prejudycjalne. Dwa pierwsze pytania odnoszą się do wykładni polskich przepisów dotyczących procedury sądowo-administracyjnej a dwa pozostałe dotyczą organu, jakim jest BFG oraz pełnionych przez niego funkcji. Punktem odniesienia ma być unijna dyrektywa PE i Rady 2014/59/UE z 15 maja 2014 roku ustanawiająca ramy działań naprawczych oraz restrukturyzacyjnych podejmowanych przez instytucje kredytowe, znana pod nazwą dyrektywy „BRRD”.
Skargi na decyzję BFG powinny być rozpoznawane indywidualnie czy łącznie?
TSUE ma m.in. odpowiedzieć na pytanie czy w świetle przywołanej dyrektywy przepisy polskich ustaw (Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (PPSA) oraz ustawy o BFG) umożliwiają złożenie indywidualnych skarg przez każdego kredytobiorcę, czy dopuszczalne jest rozpoznawanie oddzielnie każdej ze skarg oraz jak powinno przebiegać postępowanie, aby skargi zostały rozpoznane w rozsądnym terminie.
Ustawa PPSA mówi o tym, że kilku uprawnionych może występować jako skarżący w jednej sprawie, jeśli dotyczy to tej samej decyzji. Natomiast sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw, jeśli mogą być objęte jedną skargą. Jednak przy kilkunastu tysiącach skarg na decyzję BFG o restrukturyzacji GNB, ich rozpoznanie łączne może być utrudnione a nawet niemożliwe w rozsądnym terminie. Tym bardziej, że każdy uczestnik postępowania powinien mieć zapewnioną możliwość aktywnego udziału w postępowaniu. Ponadto na gruncie orzecznictwa NSA rodzą się wątpliwości, czy oddzielne rozpoznanie poszczególnych skarg nie będzie skutkowało nieważnością indywidualnych postępowań.
Potrójna rola BFG – potencjalny konflikt interesów
TSUE ma także rozstrzygnąć wątpliwości dotyczące potencjalnego konfliktu interesów powstałego na skutek połączenia w jednej instytucji, jaką jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny, trzech funkcji.
BFG został na mocy ustawy powołany do pełnienia funkcji organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, co było następstwem wdrożenia do polskich przepisów dyrektywy „BRRD”. Implementacja przepisów tej dyrektywy od dawna budzi szereg wątpliwości. Wynika to głównie z tego, że BFG równolegle pełni także inne funkcje – przede wszystkim jest gwarantem depozytów, a na mocy decyzji KNF z grudnia 2021 roku został także wyznaczony na kuratora Getin Noble Banku, nadzorującego wykonanie planu naprawczego.
O ile dyrektywa „BRRD” nie zakazuje całkowicie łączenia kilku funkcji, to jednak stawia konkretne wymagania, które mają zapewnić niezależność od siebie realizacji przez jeden organ różnych funkcji. Unijny Trybunał rozstrzygnie czy warunki niezależności organu zostały spełnione przez BFG przy wydawaniu decyzji o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku. Eksperci sugerują, że mogło dojść do konfliktu interesów, na skutek czego decyzja BFG może być wadliwa.
Wyrok TSUE – konsekwencje dla Frankowiczów z GNB
Frankowicze z Getin Noble Banku oraz inne osoby, które zaskarżyły decyzję BFG do WSA w Warszawie, liczą na korzystny wyrok TSUE. Czy uznanie przez unijny Trybunał decyzji BFG o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji banku za wadliwą oznacza, że przejęcie go przez konsorcjum BFG oraz ośmiu banków komercyjnych było nielegalne i wobec tego decyzja zostanie cofnięta?
Niestety nie – stwierdzenie wadliwości decyzji nie wpłynie na skuteczność dalszych czynności, które zostały podjęte na jej podstawie. Sąd nie będzie miał możliwości cofnięcia tej decyzji nawet jeśli okaże się ona niezgodna z prawem.
Korzystny wyrok TSUE będzie miał jednak istotne znaczenie dla sytuacji Frankowiczów z Getin Noble Banku – potencjalnie otworzy im drogę do dochodzenia odszkodowań od Skarbu Państwa. Sporo będzie jednak zależało od zakończenia postępowania upadłościowego banku, które ostatecznie zdecyduje o zasadności i wysokości roszczeń odszkodowawczych. Poza tym kluczowe będzie stanowisko Trybunału co do tego czy skargi mają być rozpoznane łącznie czy oddzielnie, co z kolei zdecyduje o czasie trwania postępowania przed WSA w Warszawie.
Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku jest czwartą procedurą tego typu przeprowadzoną w Polsce. Decyzja Trybunału Sprawiedliwości UE będzie miała także wpływ na dalszy przebieg innych postępowań restrukturyzacyjnych – być może zadecyduje o zmianie wykładni przepisów dotyczących przebiegu tych postępowań. Niewykluczone, że stanowisko Trybunału przyspieszy też cyfryzację postępowań sądowo-administracyjnych.
