Raiffeisen Bank International kapituluje pod napływem kolejnych wyroków TSUE i wdraża program ugód frankowych. Bank, który jako jeden z nielicznych wzbraniał się przed dialogiem z frankowiczami i w 2021 roku wycofał się z programu zaleconego rekomendacją szefa KNF, dziś chce rozmawiać ze swoimi klientami o porozumieniu, a nawet daje im do wyboru kilka wariantów przekształcenia wadliwego zobowiązania na kredyt złotowy. Pilotaż ugód Raiffeisen Banku ruszył w czerwcu br., jeszcze przed ogłoszeniem wyroku TSUE w sprawie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału. Po kolejnych unijnych orzeczeniach Raiffeisen rozszerza program, czyli robi to, co większość giełdowych banków zrobiła lub rozważała 2 lata temu. Czy Raiffeisen ma szansę dogadać się z frankowiczami w sprawie zalegalizowania abuzywnych umów? A może świadomość społeczeństwa w zakresie praw konsumenta jest już zbyt duża, by taki ruch się bankowi opłacił?
- 15 grudnia 2023 roku, w dzień po wyroku TSUE w sprawie C-28/22, media poinformowały o decyzji Raiffeisen Banku International, dotyczącej przekształcenia pilotażu ugód frankowych w systemowy program
- Raiffeisen Bank proponuje frankowiczom trzy rozwiązania: „klasyczną” konwersję zobowiązania na złotówki, wariant z czasowo stałą, pięcioletnią stopą procentową oraz całkowitą spłatę kredytu bez żadnych dodatkowych opłat
- Zdaniem ekspertów Raiffeisen Bank spóźnił się ze swoją decyzją o co najmniej o 2 lata. Obecne otoczenie prawne i ekonomiczne nie zachęca frankowiczów do godzenia się z bankiem. Wskazują, że bank, tak jak i reszta podmiotów na rynku, nie oferuje nic ex-frankowiczom, którzy już spłacili swój kredyt
- Prawnicy nie mają wątpliwości: kredytobiorcy bardziej opłaca się pozwać bank, zabezpieczyć roszczenie i poczekać spokojnie na prawomocny wyrok, niż godzić się na konwersję kredytu i spłacanie go według zaktualizowanego harmonogramu, w oparciu o WIBOR.
Raiffeisen Bank International wdraża systemowy program ugód. Lepiej późno niż wcale?
Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu jest stroną tysięcy postępowań o franki, które masowo przegrywa. Tym bardziej dziwi, że podmiot tak długo wzbraniał się przed przystąpieniem do programu ugodowego, mimo że giełdowe banki funkcjonujące na krajowym parkiecie rozpoczęły ruchy w tym kierunku jeszcze w 2021 roku. Gdy bankowcy z PKO BP, mBanku czy Millennium Banku opracowywali pilotaże, mniej lub bardziej nawiązujące do rekomendacji szefa KNF wydanych w grudniu 2020 roku, Raiffeisen Bank oświadczył, że wycofuje się z prac. Frankowicze, którzy liczyli, że bank udostępni im konwersję kredytu na PLN, zawiedli się.
Teraz sytuacja się zmienia. Przed kilkoma dniami Raiffeisen Bank International ogłosił, że przystępuje do systemowego programu ugód. To kolejny, drugi już krok w kierunku godzenia się z klientami frankowymi. Pierwszy wykonano 1 czerwca 2023 roku, gdy podmiot ogłosił pilotaż ugód, skierowany do wybranych frankowiczów. Nieprzypadkowo decyzję podjęto na 2 tygodnie przed wyrokiem TSUE w sprawie C-520/21. Teraz Raiffeisen kieruje propozycję do wszystkich aktywnych kredytobiorców frankowych, czyli poszedł drogą innych dużych banków, silnie uwikłanych w hipoteki frankowe.
Co ma do zaproponowania Raiffeisen Bank frankowiczom? Systemowy program jest zgodny z zaleceniami szefa Komisji Nadzoru Finansowego – polega na przeliczeniu kredytu od nowa, tak jakby od początku był zobowiązaniem wyrażonym w złotych polskich. Kredytobiorcy udostępniane są trzy możliwe rozwiązania:
- przeliczenie kredytu i jego dalsza spłata zgodnie z obowiązującą stawką WIBOR 3M+stała marża (okres kredytowania ma pozostać bez zmian)
- przeliczenie kredytu i jego dalsza spłata w oparciu o czasowo stałą, pięcioletnią stopę procentową i stałą marżę (okres kredytowania ma pozostać bez zmian)
- spłata reszty zobowiązania bez dodatkowych opłat i prowizji.
Oferta skierowana jest do klientów indywidualnych, oczywiście z pominięciem frankowiczów, którzy swoje kontrakty spłacili w całości. Aktywni klienci mogą z niej skorzystać właściwie bez wychodzenia z domu – dokumenty przesyłane są drogą elektroniczną, a procedura prowadzona jest online.
Proces zawierania ugody z bankiem jest prowadzony przed Sądem Polubownym przy KNF, bierze w nim udział mediator tego organu. Frankowicz może wybrać sobie mediatora – lista osób uprawnionych do mediacji w imieniu klientów jest dostępna na stronie Nadzoru Finansowego.
Eksperci nie mają wątpliwości: lepiej pozwać Raiffeisen Bank niż szukać z nim ugody. Powodem jest orzecznictwo TSUE
W związku z nagłym wdrożeniem systemowego programu przez Raiffeisen Bank nasuwa się właściwie tylko jedno pytanie. Dlaczego teraz? Odpowiedź na nie jest banalnie prosta. 14 grudnia 2023 roku TSUE zakończył kolejny frankowy cykl – w samym grudniu wydał 3 orzeczenia istotne dla polskich kredytobiorców frankowych. Zakończono sprawy o sygnaturach C-140/22, C-756/22 i C-28/22. Najistotniejsze wnioski płynące z grudniowych wyroków Trybunału są następujące:
- konsument, który sądzi się z bankiem o nieważność umowy kredytowej zawierającej nieuczciwy warunek, nie musi składać przed sądem sformalizowanego oświadczenia o braku zgody na utrzymanie wspomnianego warunku w mocy, zgodzie na nieważność umowy oraz o świadomości skutków nieważności umowy
- sąd nie powinien uzależniać tego, od kiedy należy liczyć początek biegu przedawnienia roszczeń kredytodawcy, od daty złożenia wspomnianego wyżej oświadczenia. Początek biegu terminu przedawnienia roszczeń po stronie konsumenta i po stronie banku, z którym się sądzi, jest tożsamy. W związku z tym bieg terminu przedawnienia roszczeń banku, zdaniem ekspertów, należy liczyć już od momentu doręczenia mu przedsądowego wezwania do zapłaty, względnie od dostarczenia przez konsumenta pozwu sądowego
- roszczenia banków o zwrot kapitału kredytu (jak również o jego waloryzację) przedawniają się po trzech latach – skoro więc banki zaczęły masowo składać kontrpowództwa o zwrot kapitału dopiero pod koniec 2021 roku, zatrzymując w ten sposób bieg przedawnienia, a niektóre pozwy konsumentów pochodzą jeszcze sprzed 2019 roku, należy uznać, że część roszczeń kredytodawców może być już przedawniona
- sądy nie powinny pozbawiać konsumentów prawa do ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie na skutek podnoszenia przez banki zarzutu zatrzymania, wstrzymującego wzajemnego rozliczenia aż do momentu, w którym konsument zaoferuje kredytodawcy zwrot wypłaconego świadczenia (kapitału kredytu).
Otoczenie prawne jest więc obecnie wybitnie niesprzyjające dla sektora bankowego. Zdaniem ekspertów, Raiffeisen Bank International nie zrobi furory wśród kredytobiorców ze swoim programem, który jest spóźniony (względem konkurencyjnych banków) mniej więcej o 2 lata. W tym czasie podmioty takie jak PKO BP czy Millennium zdążyły zawrzeć z klientami po ok. 20 tys. ugód – obecnie mają już problemy z podpisywaniem kolejnych porozumień, bo wskutek wysokich stóp procentowych spłata kredytu w oparciu o WIBOR stała się jeszcze mniej atrakcyjna niż spłata pierwotnie zawartej, abuzywnej umowy frankowej.
Wg prawników frankowych przeciętnemu kredytobiorcy znacznie bardziej opłaca się pozwać Raiffeisen Bank International niż szukać z nim ugody. Konsument może liczyć na sprawną pracę sądów i bardzo korzystne orzecznictwo. Skutki wyroków TSUE z czerwca br. (m.in. w sprawie C-287/22) może odczuć już w kilka tygodni od złożenia pozwu – sądy masowo zabezpieczają roszczenia kredytobiorców i pozwalają im wstrzymać dalszą spłatę kredytu do czasu prawomocnego orzeczenia. Po przyznaniu zabezpieczenia roszczeń kredytobiorca frankowy może zapomnieć, że ma z Raiffeisenem jakąś umowę: legalnie przestaje spłacać raty, a bank nie ma prawa zgłosić go do BIK w związku z zaleganiem w płatnościach.
Jak wyglądają wyroki sądów w sprawach o abuzywne umowy Raiffeisen Banku? Oto przykłady.
Umowa frankowa Raiffeisen Polbank upada w Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu. Prawomocny wyrok w 31 miesięcy
Dnia 10 sierpnia 2023 roku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu odniósł się do apelacji pozwanego Raiffeisen Banku International AG z siedzibą w Wiedniu od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 7 lipca 2022 roku. Sprawa w II instancji toczyła się pod sygnaturą I ACa 1620/22. Sąd Apelacyjny w całości odrzucił apelację banku i obciążył go kosztami postępowania sądowego w wysokości 4 050 zł.
Wyrokiem jeleniogórskiego sądu (I C 132/21) umowa kredytowa zawarta w 2007 roku z Polbankiem EFG (poprzednikiem prawnym Raiffeisena) jest nieważna. Sąd obciążył też pozwanego kosztami procesowymi w wysokości 9.945,58 zł. Umowę uznano za nieważną z uwagi na występujące w niej nieuczciwe warunki dotyczące mechanizmu waloryzacji. Frankowicze, którzy pozwali Raiffeisen i wygrali z nim w sądzie, zyskali na swojej decyzji 189 tys. zł.
Do prawomocnego unieważnienia umowy w sądzie udało się doprowadzić w 31 miesięcy.
Sprawę kredytobiorców prowadził adw. Paweł Borowski, przy udziale adw. Magdaleny Żytkiewicz.
Raiffeisen Bank przegrywa prawomocnie w Gdańsku, a jego klienci zyskują 180 tys. zł
Frankowicze z Raiffeisen Banku wygrywają także w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku, czego przykładem jest sprawa V ACa 561/22, rozpatrzona 21 czerwca 2023 roku. Sąd Apelacyjny w całości odrzucił apelację pozwanego banku i obciążył go kosztami postępowania sądowego za II instancję. Sąd II instancji podtrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu, wydany 8 lutego 2022 roku (I C 153/21), w którym ustalono, że umowa zawarta w 2008 roku pomiędzy powodami a pozwaną spółką jest nieważna. Sąd Okręgowy zasądził ponadto od pozwanego na rzecz powodów kwotę 180 tys. zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę.
Interesujące w tej sprawie jest to, że sąd nie uznał podniesionego przez bank zarzutu zatrzymania, oceniając, że roszczenie banku nie było wymagalne. Podmiot nie skierował wobec swoich klientów wezwania do zapłaty, dotyczącego kwoty wypłaconego im przed laty kapitału. Wyrok w tej sprawie jest już prawomocny. Postępowanie trwało 29 miesięcy – pozew złożono w styczniu 2021 roku, w ramach postępowania odbyły się 3 rozprawy (w tym jedna w apelacji). Frankowiczów reprezentowała Kancelaria Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.
