Czy Sąd Najwyższy ureguluje niepewną relację banków z kredytobiorcami frankowymi? Nad tą kwestią zastanawiają się strony sporu o kredyty pseudowalutowe, a przede wszystkim pełnomocnicy prawni frankowiczów i banków, którzy najlepiej zdają sobie sprawę z następstw zaangażowania się pełnego składu sędziowskiego Izby Cywilnej SN w odpowiedź na pytania zadane przez pierwszą prezes tej instytucji. Banki wręcz marzą o tym, by Sąd Najwyższy wziął na tapet 6 pytań, które padły w stronę Izby Cywilnej, gdyż wierzą, że gorzej w krajowym orzecznictwie już nie będzie – wszak prawomocnie przegrywają ponad 99 proc. postępowań o franki. Czego dotyczą pytania skierowane przez prezes Manowską do Izby Cywilnej SN oraz czy rzeczywiście odnoszą się do wciąż nieuregulowanych kwestii?
- Frankowicze od 2021 roku czekają, aż Izba Cywilna Sądu Najwyższego wyda uchwałę, odpowiadając na 6 pytań wystosowanych przez pierwszą prezes SN, Małgorzatę Manowską
- Pytania zadane przez Manowską dotyczą ingerencji sądu w kurs walutowy ustalony przez bank, odfrankowienia kredytu waloryzowanego kursem CHF, teorii salda i teorii dwóch kondykcji, kwestii przedawnienia roszczeń oraz wynagrodzenia za korzystanie z kapitału
- Zdaniem ekspertów reprezentujących frankowiczów w sądach odwlekana od lat uchwała Izby Cywilnej SN dotyka zagadnień, które zostały już wyjaśnione przez sędziów Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W ich opinii na obecnym etapie nie jest już potrzebna
- Z kolei zdaniem prezes Izby Cywilnej SN opinia w sprawie pytań prezes Manowskiej sformułowana przez pełny skład sędziowski pozwoliłaby uniknąć braku jednolitości stanowisk
- Dla banków potencjalna uchwała Izby Cywilnej SN negująca dotychczasowe stanowiska TSUE to wręcz wymarzony scenariusz. Wprowadziłaby chaos w krajowym orzecznictwie i… sprowadziła potencjalną odpowiedzialność odszkodowawczą na Skarb Państwa.
6 pytań zadanych przez prezes SN wciąż czeka na odpowiedź Izby Cywilnej. Czego dotyczą?
Frankowicze mogli już zdążyć zapomnieć o tym, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego ma wydać w pełnym składzie jakąś uchwałę w ich sprawie. Termin wydania uchwały był już przesuwany kilkukrotnie, przez co frankowicze miesiącami żyli w niepewności, co dalej ze sprawami sądowymi, które zainicjowali przeciwko bankom. Kredytobiorcy przejmowali się potencjalną uchwałą w roku 2021, obecnie są już na innym etapie – wiedzą, że TSUE stoi po ich stronie, podobnie jak sądy powszechne, które w ostatnich miesiącach torpedują frankowe umowy na niespotykaną dotąd skalę: frankowicze wygrywają prawomocnie ponad 99 procent spraw sądowych przeciwko bankom.
Gdzieś w tym wszystkim kredytobiorcom mogło umknąć, że przed kilkoma laty pierwsza prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska skierowała do Izby Cywilnej 6 pytań dotyczących kwestii rozsądzania kredytów frankowych.
Upraszczając, prezes Manowską interesował pogląd pełnego składu sędziowskiego Izby Cywilnej SN na takie kwestie jak:
- prawo sądu do ingerowania w kurs walutowy ustalany przez kredytodawcę w umowie kredytu frankowego zawierającej niedozwolone postanowienia
- istnienie możliwości odfrankowienia kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem franka szwajcarskiego
- sposób rozliczeń stron nieważnej umowy kredytowej, wliczając w to teorię salda i teorię dwóch kondykcji
- początek biegu terminu przedawnienia roszczeń banku kierowanych pod adresem kredytobiorcy
- wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału.
Wystarczy zapoznać się pobieżnie z tą listą, by zauważyć, że większość tych kwestii została już rozsądzona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który dotąd wydawał orzeczenia jednoznacznie korzystne dla kredytobiorców. Dotyczy to chociażby pytania o prawo sądu do uzupełniania umowy kredytowej o alternatywne zapisy (dotyczące kursu walutowego) czy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału.
Pod znakiem zapytania stoi kwestia sposobu rozliczenia stron unieważnionego kredytu czy przedawnienie roszczeń powstałych po stronie banku. Eksperci wskazują jednak, że w zakresie teorii salda wypowiedział się już sam Sąd Najwyższy, publikując uchwałę podjętą w składzie siedmiu sędziów.
Należy podkreślić, że do TSUE regularnie wędrują nowe pytania prejudycjalne, dotyczące nierozstrzygniętych do tej pory przez Sąd Najwyższy kwestii. Jeśli pełny skład Izby Cywilnej nadal będzie zwlekał z zebraniem się i odpowiedzią na pytania prezes Manowskiej, może się okazać, że zostanie już w pełni „wyręczony” przez unijnych sędziów.
Subskrybuj nas także na Facebooku oraz Twitter i ZAWSZE otrzymuj jako pierwszy najważniejsze informacje!
Komu potrzebna jest dziś uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN w sprawie kredytów frankowych?
Zdaniem prezes Izby Cywilnej SN, prof. Misztal-Koneckiej odpowiedzi unijnych sędziów dotyczące kredytów frankowych nie są w stanie zastąpić stanowiska Sądu Najwyższego, gdyż z formalnego punktu nie wiążą sędziów poza sprawą, której dotyczą, ponadto są udzielane ogólnie, przez co niełatwo przełożyć je na rozsądzanie konkretnych sporów. Profesor w opinii przedstawionej w Rzeczpospolitej wyraża żal, że Izba Cywilna SN w pełnym składzie nie zajęła stanowiska w odpowiedzi na pytania prezes Manowskiej, gdyż pozwoliłoby to na uniknięcie braku jednolitości stanowisk.
Co na to wszystko banki? Te z niecierpliwością wyczekują uchwały, chociaż nie mogą być pewne, co się w niej znajdzie. Wiedzą jednak, że o ile stanowiska TSUE w polskich sprawach frankowych są jednoznacznie prokonsumenckie, o tyle już Sąd Najwyższy nie zawsze gładzi frankowiczów po głowach. Przykładu nie trzeba daleko szukać: 19 września 2023 roku Sąd Najwyższy uznał skargę kasacyjną Raiffeisen Banku w sprawie wyroku wydanego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, dotyczącego nieważności kredytu dawnego Polbanku.
Z ustnego uzasadnienia SN do wyroku II CSKP 1627/22 wynika, że sąd powinien rozważyć wyeliminowanie z umowy kredytowej jedynie samego spreadu walutowego zastosowanego przez bank i pozwolić, by umowa nadal funkcjonowała w obrocie prawnym w oparciu o średni kurs NBP.
Z takim stanowiskiem zdecydowanie nie zgadza się środowisko prawników frankowych, którzy jednoznacznie wskazują na sprzeczność tego wyroku z dotychczasowym orzecznictwem TSUE, a nawet z innymi wyrokami wydawanymi przez Sąd Najwyższy w sprawach Raiffeisen Banku. Eksperci wskazują, że kontrowersyjny wyrok SN został wydany przez byłych sędziów, którzy wcześniej nie zajmowali się problematyką kredytów frankowych. Spodziewają się też, że po wydaniu pisemnego uzasadnienia Sąd Apelacyjny, do którego wróci kwestionowany spór, wystosuje pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Powstaje pytanie, czy ewentualne wydawanie wyroków przez sądy powszechne w oparciu o orzeczenie SN sprzeczne z unijnym prawem mogłoby sprowadzić na Skarb Państwa masowe roszczenia odszkodowawcze kierowane przez frankowiczów. W opinii ekspertów nie można wykluczyć takiego scenariusza, choć zdecydowana większość tonuje nastroje społeczne i podkreśla, że stanowisko SN najprawdopodobniej zostanie storpedowane przez TSUE i pozostanie bez wpływu na krajową linię orzeczniczą.
Subskrybuj nas także na Facebooku oraz Twitter i wspieraj naszą dzialalność poprzez udostępnianie naszych postów. Dziękujemy!
