W dniu dzisiejszym Izba Cywilna Sądu Najwyższego udzieliła odpowiedzi na pytania zadane przez pierwszą prezes Sądu Najwyższego, Małgorzatę Manowską, dotyczące kredytów frankowych. Pytania, które zostały postawione w styczniu 2021 roku, skupiały się na sześciu najważniejszych wątpliwościach w sporach o tego typu kredyty. Odpowiedź Izby nie przyniosła rewolucyjnych zmian i jest oceniana jednoznacznie jako bardzo korzystna dla Frankowiczów. Sąd Najwyższy podtrzymał dotychczasowe korzystne dla Frankowiczów stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz dorobek orzeczniczy polskich sądów, co ma na celu ujednolicenie orzecznictwa w tej kwestii.
Decyzje pod nieobecność 'starych sędziów’
Podczas rozprawy, której przedmiotem były kredyty frankowe, nie uczestniczyli tzw. starzy sędziowie Sądu Najwyższego, nominowani przez konstytucyjną Krajową Radę Sądownictwa. W związku z tym, uchwałę podjęło 17 sędziów nominowanych przez neoKRS, pod przewodnictwem Joanny Misztal-Koneckiej, prezes SN kierującej Izbą Cywilną. Prokurator Generalny zgłosił wniosek o wyłączenie tzw. neosędziów z orzekania, lecz Sąd Najwyższy nie uwzględnił tej prośby. W efekcie, pełen skład Izby Cywilnej SN odpowiedział na zadane pytania, zachowując przy tym spokój na scenie prawniczej, mimo iż pięciu sędziów zgłosiło zdania odrębne.
Praktyczne skutki uchwały dla banków i konsumentów
Prawnicy potwierdza zgodność orzeczenia SN z wyrokami TSUE i orzeczeniami polskich sądów. Uchwała ta jest postrzegana jako bardzo korzystna dla konsumentów, choć podnoszone są wątpliwości co do legalności składu orzekającego oraz ignorowania wniosku Prokuratora Generalnego. Mimo to, dla banków uchwała SN oznacza większe szanse na odzyskanie kapitałów w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, aczkolwiek muszą one równocześnie zwrócić wszystkie wpłaty dokonane przez konsumentów. Co więcej, SN nie uznał podstaw do roszczeń obu stron umowy o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, jednak nie zajęto stanowiska w kwestii sądowej waloryzacji świadczeń, co pozostawia otwarte pytania na przyszłość.
Sąd Najwyższy podjął kluczowe uchwały w odpowiedzi na pytania pierwszej prezes Sądu Najwyższego dotyczące kluczowych kwestii prawnych w sporach o kredyty frankowe. Odpowiedzi te miały na celu wyjaśnienie wątpliwości i zapewnienie jednolitości w orzecznictwie.
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął uchwałę następującej treści
1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.
3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.
Na podstawie art. 87 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym uchwała ma moc zasady prawnej.
Uchwała zapadła większością głosów. Zdania odrębne zgłosli sędziowie Sądu Najwyższego: Joanna Misztal-Konecka (pkt 2), Beata Janiszewska (pkt 2, 3), Marcin Krajewski (pkt 2), Dariusz Pawłyszcze (pkt 1-4), Krzysztof Wesołowski (pkt 2) i Kamil Zaradkiewicz (pkt 2).
