We wtorek media obiegła informacja, że hiszpańska grupa Banco Santander przymierza się do sprzedaży większościowego pakietu akcji polskiego oddziału, tj. Santander Bank Polska. Taką nowinę ogłosiła agencja Bloomberg zaznaczając, że dopiero trwają wstępne analizy i rozważane są różne scenariusze. Pozycja Santander BP na polskim rynku jest ugruntowana (bank zajmuje 3. miejsce pod względem wartości aktywów), ma bardzo rozwiniętą sieć placówek, działa we wszystkich segmentach (detaliczny, MŚP oraz klienci korporacyjni) a przede wszystkim jest to bank rentowny, dlatego mogą być chętni na jego kupno. Polscy klienci Santander BP oraz jego spółki zależnej Santander Consumer Bank nie mają powodu do niepokoju – jeśli dojdzie do transakcji fuzji albo przejęcia banku przez nowy podmiot, to nie po to aby zwijać działalność w Polsce. Powodu do niepokoju nie mają też Frankowicze – w przypadku jeśli dojdzie do sprzedaży banku, odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z zawartych wcześniej umów przejmie jego następca prawny. Zresztą już teraz Santander Bank Polska jest pozywany przez kredytobiorców frankowych nie w związku ze swoimi umowami, ale z umowami oferowanymi przed laty przez dawny Kredyt Bank i BZ WBK.
- Agencja Bloomberg podała informacje na temat planów sprzedaży Santander BP przez hiszpańską grupę Banco Santander, która jest w posiadaniu 62,2% akcji tego banku. Są to informacje nieoficjalne, niepotwierdzone przez kierownictwo grupy.
- Pojawiają się różne spekulacje co do możliwych losów Santander BP, począwszy od sprzedaży większościowego pakietu akcji, poprzez sprzedaż tylko części akcji, aż po rezygnację hiszpańskiej grupy z pozbycia się banku w Polsce.
- Wśród potencjalnych zainteresowanych nabyciem akcji Santander BP wymieniane są następujące banki: austriacki Erste Bank, włoski Uni Credit, węgierski OTP Bank oraz banki francuskie – Credit Agricole i BNP Paribas i amerykański fundusz Cerberus (właściciel VeloBanku).
- Sprzedaż całości bądź części banku nie wiąże się dla Frankowiczów z ryzykiem pozbawienia ich możliwości dochodzenia roszczeń. Następca prawny banku przejmie na siebie zobowiązania wynikające z zawartych przez poprzedników umów (stanie się ich stroną) i będzie można go pozwać.
- Nie warto zwlekać z pozwaniem Santander BP, tym bardziej że coraz częściej poddaje się on już po przegranych w I instancji.
- Osoby rozważające złożenie pozwu, w kontekście pogłosek o sprzedaży banku powinny sprawdzić czy posiadają swój egzemplarz umowy kredytowej i ewentualnie wystąpić do banku z wnioskiem o wydanie kopii.
Sensacyjne doniesienia na temat planów sprzedaży Santander BP
Jak wynika z doniesień agencji Bloomberg hiszpański właściciel trzeciego pod względem aktywów banku działającego w Polsce, tj. Santander Bank Polska, rozważa jego sprzedaż. Od 2011 roku większościowy pakiet akcji Santander BP posiada hiszpańska grupa Banco Santander, która jest największą pod względem wartości rynkowej grupą bankową działającą w strefie euro.
Ewentualne wycofanie się z Polski może mieć związek z planami ekspansji grupy w Stanach Zjednoczonych i w Ameryce Łacińskiej w obszarach bankowości inwestycyjnej, korporacyjnej oraz w związku z dalszym rozwijaniem działalności uruchomionego pod koniec ubiegłego roku w USA banku cyfrowego Open Bank. Start działalności tego banku był lepszy od przewidywań (w pół roku pozyskał 100 tys. klientów) i Banco Santander docelowo chce przenieść do Open Banku wszystkich amerykańskich klientów detalicznych.
Grupa Santander nie komentuje doniesień Bloombera, ale media powołują się na wywiad, którego w marcu udzieliła szefowa grupy Ana Botin. Na razie są to jednak spekulacje co do możliwych scenariuszy. Prawdopodobny jest zarówno scenariusz zakładający sprzedaż wszystkich akcji banku, jak i pozbycie się tylko części udziałów.
Taką transakcję Santander BP przeprowadził całkiem niedawno, we wrześniu ubiegłego roku, kiedy pozbył się 5,3 proc. akcji polskiego banku. Aktualnie Banco Santander jest posiadaczem 62,2% akcji Santander Bank Polska o wartości 33,1 mld zł. Bank jest notowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, a kurs jego akcji na zakończenie sesji w dniu 10 kwietnia 2025 r. wynosił 531 zł. W ciągu ostatniego pół roku kurs akcji banku poszedł do góry o 14,4%.
Santander BP w liczbach
Santander Bank Polska jest 3. pod względem aktywów bankiem działającym w Polsce. Ustępuje tylko dwóm państwowym gigantom tj. bankowi PKO BP i Bankowi Pekao. Jeśli chodzi o wskaźnik C/WK (cena do wartości księgowej) to wynosi on w przypadku Santander BP 1,64x, co daje mu pozycję zbliżoną do banku PKO BP (1,61x). Lepiej pod tym względem wypadają tylko ING Bank (2,29x), Bank Millennium (2x) oraz mBank (1,74x).
W skład grupy Santander BP wchodzi także Santander Consumer Bank. Oba polskie banki z grupy Banco Santander mają łącznie 349 placówek, zatrudniają w Polsce 11,4 tys. pracowników, posiadają 7,5 mln klientów, z czego 4,5 mln to klienci cyfrowi. Santander BP jest bankiem uniwersalnym – działa we wszystkich segmentach (klienci detaliczni, MŚP oraz bankowość biznesowa i korporacyjna).
Ubiegły rok był dla Santander BP rekordowy pod względem zysków (zarobił na czysto 5,2 mld zł). Najwięcej zarobił na odsetkach – wynik odsetkowy za 2024 rok to aż 13,9 mld zł (wzrost r/r o 6%). Bardzo dobry wynik osiągnął też na opłatach i prowizjach – 2,9 mld zł (wzrost r/r o 7%). Bank posiada silną pozycję kapitałową – oba wskaźniki kapitałowe są znacznie powyżej wymogów KNF (TCR wynosi 17,68% a CET1 – 16,78%). Wartość kredytów brutto na dzień 31.12.2024 r. wynosiła 180 mld zł (wzrost r/r o 9%), co dało Santander BP 12,9% udziałów w rynku. Wartość depozytów sięgnęła kwoty 232 mld zł (wzrost r/r o 11%), co przełożyło się na 11,2% udziałów w rynku.
Problemy Santander BP z Frankowiczami
Jedyną kulą u nogi są dla Santander BP kredyty frankowe. Z tego powodu bank musiał w 2024 roku odłożyć w rezerwach na ryzyko prawne związane z tymi kredytami kwotę 3,2 mld zł, a rok wcześniej było to 2,59 mld zł. Grupa Santander BP ma w portfelu kredyty denominowane do franka szwajcarskiego przejęte po bankach Kredyt Bank i BZ WBK oraz kredyty indeksowane we franku, których w latach 2006-2009 udzielał Santander Consumer Bank. Choć portfel aktywnych kredytów w CHF systematycznie się kurczy (na koniec ubiegłego roku bank miał już tylko 16,7 tys. czynnych umów frankowych), to coraz większym zagrożeniem są kredyty spłacone, których posiadacze – podobnie jak aktywni Frankowicze – idą do sądów. Sam bank oszacował liczbę kredytów spłaconych stanowiących potencjalne źródło ryzyka prawnego na 34,5 tysiąca. Między innymi z tego powodu bank co roku dosypuje do rezerw kolejne miliardy złotych, pomimo że wartość rezerw na koniec grudnia 2024 r. pokryła już ok. 130 proc. wartości aktywnych kredytów we franku.
Na dzień 31.12.2024 r. w sądach toczyło się przeciwko dwóm bankom z grupy Santander 21,5 tys. indywidualnych spraw z powództwa Frankowiczów, co uplasowało ten bank na trzecim miejscu podium (więcej spraw miały tylko PKO BP i Bank Millennium). Od daty wydania przez TSUE przełomowego orzeczenia do sprawy Dziubak vs. Raiffeisen (tj. od 3 października 2019 roku) do końca grudnia 2024 r. Santander BP otrzymał 3.207 prawomocnych wyroków w sprawach frankowych, z czego aż 3.100 (96,7%) było w całości niekorzystne dla banku a pozostałe były częściowo korzystne dla kredytobiorców a częściowo dla banku.
Santander BP nie odnosi zbyt wielu sukcesów w obszarze polubownego dogadywania się z Frankowiczami. Według danych na koniec ubiegłego roku, od początku zawarł on tylko 9,5 tys. ugód, podczas gdy rekordzista, tj. bank PKO BP miał podpisane już ok. 48 tys. ugód a Bank Millennium 25,9 tys.
Czy będą chętni na kupno akcji Santander BP?
Część analityków uważa, że transakcja sprzedaży większościowego pakietu akcji grupy Santander BP może dojść do skutku, bo znajdą się chętni na zakup tych akcji. Wśród potencjalnych zainteresowanych wymieniane są przede wszystkim zagraniczne banki, które od jakiegoś czasu umacniają swoją pozycję w Europie Środkowo – Wschodniej i prawdopodobnie mogą być zainteresowane przejęciami w polskim sektorze bankowym. W tym kontekście mówi się o austriackim Erste Banku, włoskim Uni Credit oraz węgierskim OTP Banku. Z drugiej strony niewykluczone jest, że banki obecne już w Polsce chciałyby zwiększyć udział w polskim rynku, w tym dwa francuskie – BNP Paribas i Credit Agricole albo amerykański fundusz Cerberus, który niedawno sfinalizował transakcję zakupu VeloBanku.
Analitycy raczej sceptycznie podchodzą do sugestii, że kupnem pakietu akcji Santander BP mogłyby być zainteresowane banki kontrolowane przez Skarb Państwa tj. PKO BP i Bank Pekao. Zauważają jednak, że rządzący często mają pokusę do zwiększania zaangażowania państwa w bankowość w celu wykorzystywania tego do celów politycznych. Tak więc takiego scenariusza również nie można wykluczyć.
Wszystkie warianty zdarzeń są możliwe, włącznie z takim że skończy się tylko na mówieniu o sprzedaży, tak jak było w przypadku Commerzbanku, który od lat wspominał o pozbyciu się mBanku a nigdy do tego nie doszło. Niektórzy analitycy uważają, że nie jest to najlepszy czas do kupna polskich banków. Lata żniw banków kończą się – mówi się już o początku obniżek stóp procentowych w maju lub w czerwcu br. Zagraniczni inwestorzy mogą też obawiać się nadmiernych obciążeń podatkowych oraz parapodatkowych nakładanych przez państwo na banki działające w Polsce (m.in. podatek bankowy, składki na BFG, składki na SOBK), co może ich zniechęcić do kupna akcji Santander BP.
Czy Frankowicze muszą się spieszyć z pozwaniem Santander BP?
Potencjalna fuzja lub przejęcie Santander BP przez inny bank lub podmiot nie rodzi ryzyka związanego z zamknięciem możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu umów frankowych znajdujących się w portfelu tego banku. Następca prawny przejmuje nie tylko aktywa ale także wchodzi w prawa i obowiązki swojego poprzednika. Przejmuje więc także zobowiązania i odpowiedzialność wynikającą z zawartych przez poprzednika umów. Oznacza to, że nowy bank staje się stroną umowy kredytowej i można go pozwać, niezależnie od tego czy spór dotyczy aktywnej umowy, czy kredytu spłaconego w całości. Tak jest zresztą w przypadku większości umów frankowych będących dziś w portfelu Santander BP. Bank ten jest pozywany w związku z umowami zawartymi przez jego poprzedników prawnych tj. bank BZ WBK oraz Kredyt Bank. Podobnie będzie w przypadku jeśli dojdzie do sprzedaży Santander BP innemu podmiotowi.
Chociaż nie ma ryzyka związanego z ograniczeniem możliwości składania pozwów frankowych po sprzedaży Santander BP, to warto jednak wykonać pewne czynności aby uniknąć w przyszłości komplikacji. Zwłaszcza dotyczy to osób rozważających pozwanie banku w związku z kredytem frankowym, do czego konieczne jest posiadanie umowy kredytowej. Jeżeli ktoś zagubił swój egzemplarz umowy kredytowej, to dobrze aby już teraz wystąpił do banku z wnioskiem o wydanie kopii umowy.
Co prawda decyzję o złożeniu pozwu trzeba podjąć z rozwagą, ale nie warto też zwlekać z tym w nieskończoność. Obecnie wiadomo czego się spodziewać w postawie Santander BP. W ciągu ostatniego roku zmienił on taktykę i przestał działać na zwłokę. W celu obniżenia kosztów przegranych procesów coraz częściej odpuszcza już po przegranych w I instancji, w wyniku czego Frankowicze uzyskują szybciej prawomocne wyroki.
Jak przebiegają obecnie sprawy przeciwko Santander BP – przykłady wygranych Frankowiczów
Frankowicze bez problemu wygrywają sprawy przeciwko Santander BP i Santander Consumer Bank. Umowy dawnego Kredyt Banku, dawnego BZ WBK oraz Santander Consumer Bank są unieważniane przez sądy w całym kraju. Czasami Frankowicze uzyskują prawomocne wygrane już w czasie kilkunastu miesięcy po złożeniu pozwu. Na skutek coraz częstszych przypadków odstępowania przez bank Santander od składania apelacji wyroki wydane przez sądy I instancji stają się prawomocne.
Prawomocny wyrok unieważniający umowę pozwala odzyskać od banku nadpłacone kwoty oraz zwolnić hipotekę i swobodnie dysponować nieruchomością. Korzyści z wygranej znacząco powiększają zasądzane na rzecz kredytobiorców odsetki za opóźnienie (11,25% od kwoty roszczeń za każdy rok sporu). Poniżej prezentujemy przebieg dwóch spraw przeciwko Santander BP, które zakończyły się prawomocnymi unieważnieniami umów frankowych.
Prawomocna wygrana z Santander BP w Warszawie w 20 miesięcy. Bank musiał zapłacić Frankowiczom 43 tys. zł
Sprawa o sygn. V ACa 1663/22 dotyczyła umowy frankowej Santander BP z 2008 roku. Zakończyła się ona w dniu 15 kwietnia 2024 r. prawomocnym wyrokiem wydanym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, który podtrzymał wcześniejszy wyrok z dnia 11 lipca 2022 r. wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie (sygn. sprawy II C 2845/20).
Po upływie zaledwie 20 miesięcy od zainicjowania procesu Frankowicze wygrali prawomocnie z Santander BP, którego umowa została uznana za nieważną. Na rzecz kredytobiorców zasądzona została od banku kwota 42.958,88 zł. Dodatkowo bank został zobligowany do zwrotu na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego w wysokości 4.050 zł z odsetkami za opóźnienie. W II instancji sprawa trwała 17 miesięcy, do wygranej wystarczyły dwie rozprawy. Kredytobiorców reprezentowała Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni.
Ekspresowa prawomocna wygrana z Santander BP w Krakowie w 15 miesięcy. Bank poddał się po przegranej w I instancji
Sprawa o sygn. I C 3376/23 toczyła się przed Sądem Okręgowym w Krakowie przeciwko Santander BP a dotyczyła umowy frankowej dawnego Kredyt Banku pn. „Ekstralokum”, zawartej w 2008 roku. W dniu 1 października 2024 r. krakowski sąd wydał korzystny dla kredytobiorczyni wyrok, który stał się prawomocny na skutek rezygnacji banku ze złożenia apelacji.
Sąd Okręgowy w Krakowie uznał umowę Santander BP za nieważną i zasądził na rzecz Frankowiczki zwrot nadpłaty ponad kapitał kredytu w kwocie 6.901,72 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6 sierpnia 2024 r. do dnia zapłaty, plus odsetki ustawowe za okres od 9 grudnia 2023 r. do 5 sierpnia 2024 r. od następujących kwot: 59.763,31 zł oraz 51.649,29 CHF. Dodatkowo bank został zobowiązany do zapłaty na rzecz kredytobiorczyni kwoty 11.834 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Jej korzyść z prawomocnej wygranej sięgnęła 387 tys. zł. Postępowanie trwało zaledwie 15 miesięcy i zakończyło się po przeprowadzeniu tylko jednej rozprawy. Kredytobiorczynię reprezentowała Kancelaria Adwokacka Paweł Borowski.
Podsumowanie
Santander BP jest poważnym graczem na polskim rynku bankowym. W dodatku jest to bank, który w ostatnich latach notował miliardowe zyski i to mimo poważnego obciążenia kredytami frankowymi. Na razie rozważania o sprzedaży akcji tego banku przez hiszpańską grupę Banco Santander mają nieoficjalny charakter, a niektórzy analitycy rynkowi szczerze w to wątpią. Po co pozbywać się banku, który jest kurą znoszącą złote jajka?
Chociaż nie ma powodu do pośpiechu ani tym bardziej paniki, zalecamy posiadaczom umów frankowych wchodzących aktualnie w skład portfela Santander BP (umowy d. Kredyt Banku, d. BZ WBK oraz umowy Santander Consumer Bank) aby sprawdzili czy są w posiadaniu swojego egzemplarza umowy kredytowej i ewentualnie wystąpili do banku o wydanie kopii.
Przejęcie lub fuzja Santander BP z innym podmiotem nie będzie przeszkodą w dochodzeniu roszczeń z tytułu umów frankowych wymienionych wyżej banków. Warto jednak już teraz rozważyć złożenie pozwu, bo Santander regularnie odstępuje od składania apelacji, dzięki czemu wyroki prawomocne zapadają szybko.
