Wydział Frankowy (XXVIII Wydział Cywilny) w Sądzie Okręgowym w Warszawie na początku kwietnia obchodził trzecią rocznicę działalności. Zamiast laurek i podziękowań od Frankowiczów, którzy dzięki korzystnym wyrokom wydanym przez sędziów tego wydziału uwolnili się już od kredytów pseudowalutowych, na Wydział Frankowy spadła w mediach fala krytyki. Jak wygląda rzeczywistość pracy w Wydziale Frankowym, z jakimi trudnościami muszą każdego dnia mierzyć się sędziowie, kierownictwo wydziału oraz kierownictwo Sądu Okręgowego w Warszawie? Mamy wiarygodne dane świadczące o ogromnym zaangażowaniu pracujących w tym wydziale orzeczników, ich przełożonych oraz zwykłych urzędników. Z naszego artykułu dowiecie się czy w Wydziale Frankowym dochodzi do przewlekłości postępowań oraz jakie są szanse na usprawnienie pracy wydziału.
- W Wydziale Frankowym orzeka obecnie 30 sędziów, którzy mają łącznie na stanie ok. 46 tys. spraw. Brakuje nie tylko sędziów ale także urzędników wykonujących czynności związane z rejestrowaniem pism, obsługą korespondencji oraz podpinaniem akt do postępowań.
- Pomimo tych problemów, Wydział Frankowy ma rewelacyjne statystyki pod względem załatwialności spraw. Nie dość, że z roku na rok zapada tam coraz więcej wyroków (w samym kwietniu br. było ich 744) to dodatkowo okazuje się, że wydział ten odpowiada za ponad 1/5 sfinalizowanych we wszystkich sądach w kraju spraw frankowych.
- Skargi na przewlekłość spraw w Wydziale Frankowym zostały złożone w ok. 1,2 tys. przypadków (co stanowi zaledwie 2,7% prowadzonych tam postępowań) ale tylko 143 zostały uwzględnione i Frankowicze otrzymali odszkodowania.
- Kierownictwo SO w Warszawie zabiega w Ministerstwie Sprawiedliwości o 40 dodatkowych etatów urzędniczych dla Wydziału Frankowego oraz o pieniądze na zmotywowanie urzędników.
Wydział Frankowy – trudne początki
Wydział Frankowy w Sądzie Okręgowym w Warszawie powstał na mocy zarządzenia Ministra Sprawiedliwości i zaczął działać z dniem 1 kwietnia 2021 roku. Utarła się opinia, że do wydziału tego skierowano wyspecjalizowanych w sporach z bankami sędziów. Tymczasem prawda jest zupełnie inna. Trafili do niego sędziowie liniowi z innych wydziałów cywilnych.
Ministerstwo Sprawiedliwości nie utworzyło wówczas dodatkowych etatów orzeczniczych, asystenckich i urzędniczych. Kierownictwo Sądu Okręgowego musiało we własnym zakresie zadbać o kadrę orzeczniczą i urzędniczą poprzez zmianę przydziałów (przesunięcia sędziów z innych wydziałów) oraz przydzielanie do tej komórki sędziów odbierających dopiero nominacje lub delegowanych do pełnienia obowiązków w SO w Warszawie.
Oczywiście od samego początku brakowało nie tylko sędziów ale także kadry pomocniczej, w tym asystentów sędziowskich, pracowników administracyjnych, protokolantów i innych urzędników. Pomimo rozpisywanych regularnie konkursów, wciąż brakuje chętnych do pracy w tym wydziale.
Kierownictwo sądu robi co może aby załatać dziury kadrowe. Do wsparcia Wydziału Frankowego delegowane są osoby pracujące na stałe w innych wydziałach, tworzone są grupy współpracujące z sędziami (liczą po 7-8 osób), przydzielani są pracownicy do realizacji konkretnych zadań, m.in. do rejestracji wpływu nowych postępowań, zabezpieczeń, uzasadnień wyroków, zażaleń, apelacji, korespondencji w toczących się już sprawach itd.
Popularność Wydziału Frankowego nie tylko wśród mieszkańców stolicy
Wkrótce po utworzeniu w Warszawie wyspecjalizowanego w kredytach pseudowalutowych wydziału rozeszły się wieści o korzystnej dla Frankowiczów linii orzeczniczej oraz o przychylnym nastawieniu sędziów Wydziału Frankowego do kwestii udzielania kredytobiorcom zabezpieczenia polegającego na wstrzymaniu spłaty rat. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Wydział Frankowy został zalany pozwami napływającymi z całego kraju.
W 2021 roku do Wydziału Frankowego wpłynęło 21.406 nowych spraw frankowych (średnio przybywało 2.036 pozwów miesięcznie), w 2022 roku nowych spraw było już 30.866 (średnia miesięczna z 2022 r. to 2.572). W 2023 roku nowych spraw przybyło 22.960 (średnia miesięczna 1.913), a w I kwartale 2024 roku zanotowano wpływ 5.218 nowych spraw (1.739 miesięcznie).
Na koniec pierwszej połowy 2022 roku Wydział Frankowy miał na stanie niemal połowę (46,8%) wszystkich spraw frankowych, które wpłynęły do sądów okręgowych w całym kraju. A na koniec lipca 2022 roku 64,7% toczących się w nim postępowań dotyczyło kredytobiorców frankowych niepodlegających pod właściwość terytorialną SO w Warszawie.
Ogromna popularność Wydziału Frankowego, rosnąca lawinowo liczba nowych spraw oraz brak rozwiązań systemowych skłoniły Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie do podjęcia inicjatywy ustawodawczej, której skutkiem była nowelizacja Kpc oraz ustalenie od 15 kwietnia 2023 roku właściwości miejscowej wyłącznej w sprawach frankowych. Od tej daty Frankowicze zamieszkali poza właściwością terytorialną Sądu Okręgowego w Warszawie nie mogą składać pozwów do Wydziału Frankowego. Czy spowodowało to odciążenie sędziów i reszty pracowników Wydziału Frankowego? Tylko w pewnym stopniu. Co prawda na koniec grudnia 2023 roku odnotowano spadek napływu nowych spraw o 25,6% ale wydział ten wciąż rejestruje ogromne przyrosty pozwów.
Wysoka załatwialność spraw w Wydziale Frankowym
O wysokim poziomie zaangażowania w pracę sędziów, kierownictwa oraz kadry urzędniczej Wydziału Frankowego świadczy fakt, że na przestrzeni trzech lat, które upłynęły od zainicjowania działalności wydział ten znacząco poprawił wskaźnik załatwialności spraw. Obecnie pracuje on najefektywniej w całej swojej historii.
W okresie od kwietnia do grudnia 2021 roku w Wydziale Frankowym zapadły łącznie 542 wyroki. W 2023 roku miesięcznie zapadało niemal tyle samo wyroków co w ciągu 9 miesięcy roku wcześniejszego (przeciętnie 541 wyroków na miesiąc). Tymczasem w kwietniu 2024 roku sędziowie Wydziału Frankowego wydali aż 744 wyroków.
Według statystyk sądowych na dzień 31 marca 2024 roku, Wydział Frankowy załatwił 22,6% wszystkich spraw frankowych w kraju. Oznacza to, że ponad 1/5 spraw sfinalizował jeden wydział sądu okręgowego, przy czym sądów okręgowych w Polsce jest 47 a dodatkowo sprawy frankowe rozpoznają też inne wydziały SO w Warszawie oraz sądy rejonowe w całym kraju (jeśli wartość roszczeń nie przekracza 100 tys. zł). Pokazuje to jak olbrzymie znaczenie ma dla kredytobiorców praca Wydziału Frankowego.
46 tysięcy spraw na biegu w Wydziale Frankowym
Jak wynika z danych BIP opublikowanych na stronie SO w Warszawie, na dzień 20.05.2024 r. w skład XXVIII Wydziału Cywilnego wchodziło 30 sędziów (przy tym jeden był oddelegowany do Ministerstwa Sprawiedliwości).
Aktualnie Wydział Frankowy ma na biegu 46 tys. spraw, a w I kw. 2024 roku na jeden referat sędziowski w tym wydziale przypadały średnio 1.493 sprawy. To tylko nieco lepiej niż w roku 2023, kiedy średnie obłożenie referatów sędziowskich wynosiło 1.543 sprawy. W 2022 roku było jeszcze gorzej – na jednego sędziego przypadało 1.609 spraw.
Czy pogłoski o przewlekłości spraw w Wydziale Frankowym są prawdziwe?
Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie SSO Joanna Przanowska-Tomaszek udzieliła ostatnio odpowiedzi w trybie dostępu do informacji publicznej na szereg pytań zadanych jej przez jedną z dziennikarek. Prezes SO potwierdziła, że terminy rozpraw w Wydziale Frankowym są obecnie wyznaczane nawet dopiero na 2028 rok. Przy tym może się zdarzyć, że osoba składająca pozew później będzie miała rozpoznaną sprawę szybciej niż kredytobiorca, który zainicjował sprawę wcześniej (o ile sprawa zostanie przydzielona sędziemu, który dopiero został przesunięty lub oddelegowany z innego wydziału i nie ma jeszcze na stanie tak ogromnej liczby postępowań).
Przy takim natłoku spraw przewlekłość w części z nich jest naturalnym następstwem. Jednak pogłoski o nagminnym przewlekaniu spraw w Wydziale Frankowym są mocno przesadzone. Skargi na przewlekłość wniesiono w 1.212 sprawach prowadzonych w tym wydziale, czyli dotyczyły one zaledwie ok. 2,7% wszystkich prowadzonych tam postępowań. Uwzględnione zostały tylko 143 skargi (11,8%) – skarżący otrzymali od Skarbu Państwa odszkodowania w średniej wysokości ok. 2,1 tys. zł.
Usprawnienia pracy Wydziału Frankowego – istniejące i planowane
Codziennie do Wydziału Frankowego wpływa około 1.000 pism. Są to pozwy, pisma procesowe do spraw już zarejestrowanych, apelacje (składane głównie przez banki i następnie przekierowywane do Sądu Apelacyjnego), zażalenia, wnioski o zabezpieczenie i inne. Aby zapobiec zaległościom, do podkładania korespondencji angażowani są urzędnicy z innych wydziałów, którzy niejednokrotnie wykonują tę pracę w godzinach nadliczbowych.
Każde pismo jest rejestrowane w systemie komputerowym, w którym wprowadzane są podstawowe dane, a następnie jest podpinane do akt postępowania. Dokumenty są znakowane elektronicznie (tagami RFID) w celu szybkiej lokalizacji za pomocą fal radiowych. Strony postępowań oraz ich pełnomocnicy mają do części dokumentów wgląd poprzez Portal Informacyjny Apelacji Warszawskiej.
Sędziowie Wydziału Frankowego odbywają regularne spotkania w swoim gronie i z kierownictwem sądu, w celu wypracowania rozwiązań przekładających się na usprawnienie pracy wydziału. Z inicjatywy Prezes SO w Warszawie w tym roku odbyły się też dwa spotkania (w dniach 22 marca i 10 maja) z Pełnomocniczką Ministra Sprawiedliwości ds. ochrony praw konsumenta dr Anetą Wiewiórowską-Domagalską. W ich trakcie padły konkretne propozycje jak usprawnić pracę Wydziału Frankowego i zapełnić luki w kadrze urzędniczej.
Propozycje te to: 1). wprowadzenie możliwości zawierania z pracownikami SO w Warszawie oraz z osobami spoza tego sądu umów zlecenia, 2). przydzielenie do Wydziału Frankowego 40 dodatkowych etatów urzędniczych wraz z zabezpieczeniem pieniędzy na wynagrodzenia, 3). przydział środków na dodatki specjalne i nagrody dla pracowników sądu wykonujących czynności dodatkowe.
Podsumowanie
Wydział Frankowy w Warszawie mierzy się z olbrzymimi problemami kadrowymi. Brakuje sędziów, asystentów sędziowskich oraz urzędników zajmujących się rejestracją pism procesowych, obsługą korespondencji oraz podpinaniem akt do spraw. Te z pozoru mało znaczące czynności urzędnicze mają ogromne przełożenie na tempo zakańczania spraw, które – przy takiej skąpej obsadzie kadrowej – jest bardzo dobre. Tylko w niewielkim odsetku postępowań stwierdzono jak dotąd przewlekłość.
Wydaje się, że sam pomysł z utworzeniem wyspecjalizowanego ściśle w kredytach pseudowalutowych wydziału był trafiony ale zabrakło odpowiedniego wsparcia ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości (m.in. przydziału dodatkowych etatów sędziowskich i urzędniczych) oraz pieniędzy na motywowanie pracowników do bardziej wydajnej pracy. Częściowym rozwiązaniem problemu byłaby zapowiadana przez resort sprawiedliwości digitalizacja postępowań, ale do tego także potrzeba ludzi i pieniędzy.
