Niewątpliwym przełomem w sytuacji Frankowiczów był wyrok TSUE z października 2019 roku w sprawie C-260/18 Dziubak ws. Raiffeisen – od tego momentu polskie sądy zaczęły masowo unieważniać wadliwe umowy frankowe. W roku 2022 zarówno TSUE, jak i Sąd Najwyższy kontynuowały korzystną dla kredytobiorców frankowych linię orzeczniczą. SN utrwalił zapoczątkowaną w 2019 roku wykładnię w zakresie kredytów waloryzowanych kursem obcej waluty i doprecyzował kilka kwestii. Dotyczyło to m.in. wyraźnego przekazu, że bezskuteczność klauzul waloryzacyjnych prowadzi do nieważności umów kredytowych w całości. Zdecydowanie najistotniejsze znaczenie miała uchwała SN o sygn. III CZP 40/22 z 28 kwietnia 2022 roku, która dała zielone światło do kwestionowania umów frankowych także przedsiębiorcom. Jeżeli zaś chodzi o orzecznictwo TSUE, to ważny wyrok zapadł 8 września 2022 roku. Unijny trybunał jednoznacznie wypowiedział się przeciwko „naprawianiu” umów frankowych, usuwaniu fragmentów nieuczciwego postanowienia oraz wprowadzaniu w miejsce kursu przeliczeniowego średniego kursu NBP. Korzystne stanowisko zajął także w sprawie przedawnienia roszczeń konsumentów.
- Rok 2022 może nie był przełomowy jeżeli chodzi o orzecznictwo SN i TSUE w kwestii kredytów frankowych, ale zapadłe orzeczenia z pewnością ugruntowały dotychczasową korzystną dla kredytobiorców linię orzeczniczą.
- Na szczególną uwagę zasługuje uchwała SN o sygn. 40/22 z 28 kwietnia 2022 r., która dała zielone światło przedsiębiorcom do kwestionowania umów frankowych.
- Bardzo istotny dla Frankowiczów był także wyrok TSUE z dnia 8 września 2022 r. do połączonych spraw od C-80/21 do C-82/21. Unijny trybunał po raz kolejny zakomunikował, że sądy krajowe nie mogą modyfikować wadliwych umów kredytowych, usuwać fragmentów niedozwolonego postanowienia i zastępować kursów przeliczeniowych średnim kursem NBP. Sądy nie są także uprawnione do utrzymywania abuzywnych umów w mocy wbrew woli konsumenta.
- Wrześniowy wyrok TSUE rozstrzygnął kwestię przedawnienia roszczeń konsumenta. Bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta nie może się rozpocząć zanim poweźmie on wiedzę o zawartych w umowie klauzulach niedozwolonych.
- Ubiegłoroczne orzecznictwo TSUE oraz SN niewątpliwie usprawniło procesy sądowe dotyczące kredytów w CHF. Niejednokrotnie sądy wydawały ekspresowe wyroki, ale wyłącznie w sprawach prowadzonych przez doświadczone kancelarie frankowe, które wiedzą jak skonstruować pozew aby ułatwić sądowi szybkie rozstrzygnięcie.
Sąd Najwyższy utrwalił w 2022 roku dotychczasowe orzecznictwo
W 2022 roku Sąd Najwyższy kontynuował zapoczątkowaną w 2019 roku linię orzeczniczą w sprawie kredytów waloryzowanych kursem obcej waluty. Zapadło kilka istotnych wyroków odnoszących się zarówno do kredytów denominowanych, jak i indeksowanych.
Między innymi w wyrokach do sprawy II CSKP 532/22 z dnia 23 marca 2022 roku oraz II CSKP 405/22 z dnia 13 maja 2022 roku SN potwierdził, że postanowienia z umów kredytowych uprawniające banki do ustalania wysokości świadczeń stron na podstawie kursów z tabel bankowych, nie zawierające odwołania do obiektywnych kryteriów ich ustalania, są mało transparentne i wprowadzają nierównowagę kontraktową stron na niekorzyść konsumenta.
Zarówno w przywołanym wyżej wyroku do sprawy II CSKP 405/22, jak i w wyroku z dnia 20 maja 2022 r. do sprawy o sygn. II CSKP 419/22 Sąd Najwyższy ugruntował dotychczasowe stanowisko, że zarówno w umowach kredytów indeksowanych, jak i denominowanych bezskuteczność postanowień odnoszących się do mechanizmów waloryzacyjnych prowadzi do nieważności całej umowy kredytowej. Sądy nie mogą utrzymywać tych umów w mocy wbrew woli konsumenta.
Największe znaczenie dla Frankowiczów spośród całego dorobku orzeczniczego SN w roku ubiegłym ma jednak uchwała III CZP 40/22 z 28 kwietnia 2022 roku. Wedle tej uchwały, postanowienia zawarte w umowach kredytów indeksowanych do waluty obcej, pozwalające na dowolne i jednostronne ustalanie przez banki kursów przeliczeniowych, są sprzeczne z naturą stosunku prawnego, jeżeli nie zawierają odesłania do obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów.
Uchwała ta ma znaczenie nie tylko dla konsumentów, ale także dla przedsiębiorców, którzy zawarli umowy kredytów waloryzowanych kursem waluty obcej. Do tej pory nie mogli oni, tak jak konsumenci, kwestionować umów powołując się na zawarte w nich klauzule abuzywne.
Uchwała III CZP 40/22 otwiera przedsiębiorcom drogę do sądowego unieważniania umów frankowych, gdyż większość z nich zawiera postanowienia uprawniające banki do arbitralnego wpływania na wartość zadłużenia oraz wysokość rat, na skutek stosowania przeliczeń po kursach z własnych tabel bankowych.
Ważny wyrok TSUE z 8 września 2022
Jeżeli chodzi o orzecznictwo TSUE, to najdonioślejsze znaczenie miał wyrok z 8 września 2022 roku do trzech połączonych polskich spraw C-80/21, C-81/21, C-82/21. Udzielając odpowiedzi na pytania zasadne przez warszawski sąd, unijny trybunał jednoznacznie wypowiedział się przeciwko utrzymywaniu w mocy przez sądy krajowe wadliwych umów frankowych po wyeliminowaniu fragmentu (nie całości) nieuczciwego postanowienia.
Wedle tego wyroku, sądy nie są uprawnione do modyfikowania i „naprawiania” umów oraz do wprowadzania w miejsce kursu przeliczeniowego średniego kursu NBP i dalszego wykonywania umowy w oparciu o ten kurs. Stanowisko TSUE z września 2022 roku było w tym zakresie potwierdzeniem i ugruntowaniem wcześniejszego wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 r. do sprawy C-19/20.
Kluczową dla konsumentów kwestią, którą TSUE rozstrzygnął w wyroku z 8 września 2022 r. jest bieg terminu przedawnienia roszczeń. Według zapisów Kodeksu cywilnego obowiązujących do lipca 2018 roku, roszczenia konsumenta przedawniały się po 10 latach. Po tej dacie w wyniku nowelizacji przepisów termin przedawnienia roszczeń konsumenta wynosi 6 lat.
Unijny trybunał orzekł jednak, że bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta o zwrot świadczeń wpłaconych w wykonaniu nieważnej umowy nie może rozpocząć się zanim konsument dowiedział się o zawartych w umowie klauzulach niedozwolonych.
Oznacza to, że termin przedawnienia nie powinien być liczony od daty wypłaty kredytu, czy od dnia każdego spełnionego świadczenia (wpłaty rat). Bez znaczenia jest przy tym, czy umowa kredytowa została zawarta więcej niż 6 lub 10 lat temu. Konsumenci mogą więc dochodzić zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytowych.
Najnowsze orzecznictwo SN i TSUE usprawnia sprawy Frankowiczów w sądach
Prawnicy oceniają, że dorobek orzeczniczy SN i TSUE z ostatniego roku wpłynął na usprawnienie postępowań frankowych w sądach. Przede wszystkim sądy mają ułatwione zadanie jeżeli chodzi o ocenę abuzywności umów kredytów indeksowanych i denominowanych.
Sędziowie obecnie rzadziej dopuszczają dowody nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, np. dotyczące sposobu wykonywania umowy, procedur obowiązujących w banku, czy wiedzy i doświadczenia konsumenta. Tego typu decyzje znacząco skracają czas trwania postępowań. Oczywiście nie dzieje się tak za każdym razem.
Warunkiem niezbędnym do wydania przez sąd szybkiego i korzystnego dla konsumenta wyroku w sprawie frankowej jest perfekcyjnie przygotowany pozew, trafnie dobrane argumenty przemawiające za nieważnością umowy oraz prawidłowo sformułowane roszczenia.
Gwarantują to tylko najlepsze kancelarie frankowe, które są w stanie uzyskać prawomocny wyrok w czasie 1,5 roku do 2 lat od momentu wniesienia pozwu. Poniżej przedstawiamy dwa takie postępowania.
Prawomocna wygrana z mBankiem w Gdańsku po 15 miesiącach od złożenia pozwu
Przykładem perfekcyjnie poprowadzonej sprawy jest postępowanie dotyczące umowy kredytu indeksowanego mBanku. Klienci Kancelarii Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni w marcu 2021 r. złożyli pozew przeciwko bankowi do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, gdzie sprawa toczyła się pod sygn. I C 366/21.
Już 3 listopada 2021 r., po przeprowadzeniu tylko jednej rozprawy, sąd wydał wyrok, w którym ustalił, że umowa „mPlan” jest nieważna i zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę 261.690,76 zł tytułem zwrotu świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy oraz zwrot kosztów procesu.
Pozwany bank odwołał się od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który w bardzo krótkim czasie odrzucił apelację banku oraz oddalił zgłoszony przez niego zarzut zatrzymania. W II instancji sprawa toczyła się pod sygn. V ACa 113/22, a prawomocny wyrok zapadł po zaledwie 15 miesiącach od zainicjowania procesu, w dniu 22 czerwca 2022 r.
Sąd w pełni podzielił zaprezentowaną przez Kancelarię mec. Jacka Sosnowskiego argumentację w kwestii występowania w umowie klauzul abuzywnych. W ustnych motywach rozstrzygnięcia sąd podkreślił m.in. że bank nie określił w umowie precyzyjnych i obiektywnych zasad ustalania kursów stosowanych do przeliczania kredytu.
Oczywistą dla sądu była konieczność ustalenia nieważności umowy w całości, gdyż umowa ta nie mogła dalej obowiązywać po wyeliminowaniu z niej niedozwolonych postanowień.
Ekspresowe prawomocne unieważnienie umowy banku BPH (GE Money) w Krakowie w 2 lata
Łącznie nieco ponad dwa lata toczyła się w sądach I i II instancji sprawa prowadzona przez Kancelarię Adwokacką Paweł Borowski, która dotyczyła kredytu frankowego dawnego GE Money Banku (obecnie BPH).
Nieważność przedmiotowej umowy ustalił najpierw Sąd Okręgowy w Tarnowie w ramach postępowania o sygn. I C 674/20, do którego wyrok zapadł 12 stycznia 2022 r.
Pomimo wniesionej przez bank apelacji od tego wyroku, został on podtrzymany przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, gdzie sprawa toczyła się pod sygn. I ACa 349/22 i zakończyła się korzystnym dla kredytobiorców wyrokiem, który zapadł w dniu 4 listopada 2022 r.
Sąd II instancji w pełni podzielił stanowisko sądu w Tarnowie oraz argumentację zaprezentowaną przez Kancelarię mec. Pawła Borowskiego, jak również powołał się na orzecznictwo TSUE i wykładnię przepisów unijnych dotyczących kwestii ochrony konsumenta.
